Zekât Kurumunun Güncellenmesi (2)

Unutmayalim! Infak ettiklerimiz (verdiklerimiz) bizim olacak (kat kat bize dönecek), vermeyip biriktirdiklerimiz baskalarinin olacaktir...
Zekât Kurumunun Güncellenmesi (2)
Beşir İSLAMOĞLU
Beşir İSLAMOĞLU
Eklenme Tarihi : 30.01.2021
Okunma Sayısı : 1445

“Unutmayalim! Infak ettiklerimiz (verdiklerimiz) bizim olacak (kat kat bize dönecek), vermeyip biriktirdiklerimiz baskalarinin olacaktir.”

Bir önceki hafta “dini, 21. asrin akliyla anlamak/yorumlamak” basligi altinda, dini konularin pek çogunun (özellikle sosyo-ekonomik ayagi olanlarin) yeniden ele alinmasi ve güncellenmesi gerektigini dile getirmis ve bunlarin basinda da zekât konusun geldigini belirttikten sonra –birinci yazi olarak- “zekâtin anlam ve önemi” üzerinde durmustuk.

Bu ikinci yazida da “zekât-sadaka ve zekât-vergi iliskisini belirttikten sonra, zekâti kimlerin, nelerden, kimlere vermesi ve nasil bir organizasyonun yapilmasi gerektigi” üzerinde duracagiz.

Zekâtin, Sadaka ve Infak ile Iliskisi

Sözcük olarak sadaka; “sidk” kökünden türemis, “dogru söylemek ve sözünü tutmak” anlamlarina gelmektedir.

Terimsel olarak genis bir alani kapsayan sadaka söyle tanimlanabilir: Bir kisinin, bir baskasina sevgi ve merhamet duygulariyla gönüllü olarak yaptigi her türlü karsiliksiz yardimdir. Kisaca, “her türlü hasenat ve salihat” (iyi ve yararli is) sadakadir.

Sadaka sözcügünün kök anlami olan “dogru söylemek ve sözünü tutmak” Allah katinda büyük bir “deger” oldugu için, “ her iyi ve yararli is” terimsel olarak “sadaka” adini almistir.

Zekât da her türlü mali ve ahlaki sorumluluklari kapsadigi, -iyi ve yararli bir is- oldugu için, sadakanin bir parçasi olarak kabul edilmistir.

Esasen, “zekât vermek”, “sadaka vermek” demektir. Zaten Tövbe suresinde, “zekâtin verilecegi yerler” olarak kabul edilen ayette (60) zekât degil, “sedakat/sadakalar” olarak ve hem de “feride/farz” olarak geçmektedir.

Evet Kur’an’da “zekât veriniz” emri, “sadakalarinizi vermek suretiyle kendinizi ahlaken tezkiye ediniz ve malinizi bereketlendiriniz” demektir. Yani, size emanet edilen ihtiyaç sahiplerini gözetin (hakkini verin) ki sadakanizi vermis ve dolayisiyla sadakatinizi -dürüstlügünüzü, samimiyetinizi- göstermis olasiniz.

Esasen zekât ve sadakayi içerisine alan daha kapsamli bir kavram vardir; o da INFAK’tir. Kur’an’da onlarca ayette, Allah yolunda infak edenler övülmekte ve kendilerine kat kat verilecegi ifade edilmektedir. Dolayisiyla Infak; zekât ve sadakayi da içerisine alan -Allah yolunda (fisebilillah) yapilan- her türlü maddi ve manevi yardimlasma ve paylasmadir.

“Sevdiginiz seylerden infak etmedikçe iyilige kavusamazsiniz. Her ne infak ederseniz, süphesiz Allah onu bilir.” (Al-i Imran, 92)

Bilindigi gibi, Kur’an’da zekât ile ilgili herhangi bir ayrinti yoktur; sadece “zekâti veriniz” emredilmektedir. Kimlere verilecegi ile ilgili Tövbe suresinde (60) sekiz sinif belirtilmekte, ancak bu siniflar zekât kavramiyla degil, sadaka kavramiyla açiklanmaktadir. Dolayisiyla zekâtin nerelere verilecegi, sadaka ayetiyle açiklik kazanmistir. Zekât ile ilgili diger ayrintilar ise, tamamen “sünnet” denilen Nebi as’in uygulamalariyla sekillenmistir. Bu da zekât uygulamalarinin degiskenligini göstermektedir.

O halde, infakin (nafakanin) kategorileri olan zekât ve sadakalarin, tedrici bir sekilde Islam hukukunda yer aldigini söyleyebiliriz.

Birinci asamada (Mekke’de) “zekât veriniz” emri yer almakta, ancak ayrintilara yer verilmemistir. “Zekât veriniz” emri ile sadece ihtiyaç sahiplerinin gözetilmesi istenmistir. Nebi as da Mekke’de zekât/sadaka ile ilgili detaylara yer vermemistir.

Ikinci asamada (Medine’de) nelerden ve kimlere zekât/sadaka verilecegi belirtilirken, üçüncü asamada da -daha detayli bir sekilde- zekâtin/sadakalarin düzenlendigi ve devlet eliyle toplatilip dagitildigi görülmektedir. Böylece 23 yillik nübüvvet döneminde “zekât hukuku” olusturularak ihtiyaç sahipleri gözetilmis ve bu uygulama, halifeler döneminde de kismen devam etmistir.

Tarih boyunca –Islam hukukunda- zekât, ayrintilari/kurallari belli ve Müslümanlar için zorunlu bir vergi olarak kabul edilirken, sadaka da ayrintilari/kurallari belli olmayan, tamamen kisilerin isteklerine terk edilen zekât disindaki her türlü vergi olarak kabul görmüstür. Bir anlamda zekât özel bir vergi, sadaka da genel bir vergi olmustur. Bu algi ve ilkeleri degistirmek artik mümkün degildir; ama bilelim ki zekât, sadakanin bir parçasidir ve ikisinin de adi “infak”tir.

Nebi as, sadakanin ne denli önemli ve kapsamli oldugunu -Buhari’den gelen bir rivayette- söyle açiklamaktadir:

“Her Müslüman’in sadaka vermesi gerekir” deyince, Ashab söyle sordu: “Ey Allah’in resulü! Kisi sadaka verecek bir sey bulamayinca ne yapsin?” Resulullah; “eliyle çalissin, hem kendisi faydalansin, hem de tasadduk etsin” buyurdu. Ashab; “yapacak is bulamazsa” deyince, Resulullah; “ ister mazlum, ister aciz olsun ihtiyaç sahibine yardim etsin” buyurdu. Ashab; “sayet onu da bulamazsa” deyince, Resulullah; “iyilikle amel etsin ve kötülüklerden sakinsin; bu da onun için bir sadakadir” buyurdu.”

Özetle belirtelim ki, zekât ve sadaka infaki, muhtaçlar için hayat kaynagidir. Bu kaynagin (zekât hukukunun) ayrintilari her yil –tipki fitir sadakasinda oldugu gibi- güncellenmesi gerekir; zira Türkiye konjonktüründe –sosyo-ekonomik alanda- her yil önemli degisiklikler yasanmaktadir. Bu degisiklikler dikkate alinmazsa, ciddi hak ve adaletsizlikler yasanir ve zenginler ile fakirler arasinda “köprü” olma vasfini kaybeder.

Zekât kurumunun güncellenmesiyle ilgili makaleye devam edecegiz. Zekât/sadak ile vergi iliskisini degerlendirdikten sonra, kim, nelerden, ne kadarini, kime, nasil infak edecegini imkanlar ölçüsünde yazacagiz insallah…

Selam ve muhabbetlerimle…
Besir ISLAMOGLU 26.01.2021

 

YAZARA AİT BÜTÜN YAZILAR
1 Resu ve Kitap ile İlgili Bitmeyen Münakaşalar2 MÜSLÜMANLAR CEHENNEME GİRİP TEKRAR ÇIKACAK MI?3 ESKİ ÇAĞLARIN TASAVVURU İLE KUR’AN ANLAŞILMAZ4 KUR’AN’IN DOĞRU ANLAŞILMASINDA MECAZ, TEŞBİH VE TEMSİLİN ÖNEMİ5 Müslüman Geçinenler Nerelerde Yanlış Yaptı?6 Kitle Kültürü Manipülasyondur7 MUHAMMED AS’IN GERÇEK SÜNNETİNİ/YOLUNU, ANCAK KUR’AN’DAN ÖĞRENEBİLİRİZ8 Sorun Dindemi, Dini Yanlış Anlamadamı?9 ALLAH TASAVVURUMUZ, DİN ANLAYIŞIMIZI BELİRLER10 KUR’AN BEŞ TEMEL ÜZERİNE BİNA EDİLMEKTEDİR11 İNSAN OLMANIN ÖLÇÜSÜ,AHLAKTIR.12 GECEYI KADIR YAPAN KURANDIR13 INSAN OLMAK ISTIKAMET ÜZERE OLMAKTIR14 Hesap Vakti Yakindir; Ölümle Baslar15 Seytan Neyimiz Olur?16 Musa (as) Ile Bir Kul Yolculugunda Verilen Mesaj17 Harut Ve Marut Kissasinda Verilen Mesaj18 Cinlerin Mitlestirilmesi (5) 19 Cinlerin Insan Anlaminda Kullanilmasi (4)20 Ayetler Baglaminda Cin Kavrami (3)21 Cin Kavramini Hurafelerden Arindirmak (2)22 Ins ve Cin Terkibi Ne Demektir? (1)23 Tasavvuf Ilmi Ve Tarikat Dinciligi (2)24 Tasavvuf Ilmi Ve Tarikat Dinciligi (1)25 Insani Kölelestirmek En Agir Suçtur 26 Dua-Kader-Imtihan Iliskisi (Dua kaderi degistirir mi?) 27 Elestirilerde En Büyük Sorun, Ahlaksizliktir28 Kitap'i Dogru Tanimak29 Illet/Sebepler Degistiginde Hükümler De Degisir30 Kurban Sadakasinin Güncellenmesi Zorunludur31 Hac Ibadetini Güncellemek, Zarurettir Haccin Vakti (Hac Aylari)32 Hac Ibadetini Güncellemek, Zarurettir 33 Din Ögrenmede Kistas Nedir?34 Kur' an-i Reyi Ile Tefsir Edenler Kafir Olur Mu?35 Tenkit, Bir Tezin Dogrulugu Için Zaruridir; Ancak Cedele Dönüstürülmemelidir36 Dava, Hakka Riayet Etmekle Kazanilir37 Geceyi Kadir Yapan, Kur'an'dir38 Salatin, Namazla Iliskisi Üzerine?39 Kur'an'in Maksat ve Misyonu, Sorun Çözmektir40 Kur'an'da Ne Aradiniz Da Bulamadiniz? 41 Toplumda Allah'in Dini Yerine "Karma? Dinler Tercih Edilmektedir. Siz Hangi Dini Seçtiniz?42 "Kur'an Bize Yeter? Üzerine Yapilan Tartismalar43 Sirk Kosmanin Temel Nedeni, Allah'a Olan Güvensizliktir44 Imanlarina Zulüm Bulastirmayanlar Ancak Güvendedir 45 Haddini Bilmek, Insan Olmanin Temel Sartidir46 Hakikat, Batini Yollarla Ögrenilebilir Mi? 47 Din Üzerinden Yapilan Zulümler48 Zulüm Devam Ediyorsa, Tövbe ve Helallesme Anlamsizdir49 Gençlik Niçin Islam'a Mesafelidir? (Enes Kara ve benzer durumlar üzerine)50 "Kabir Ehlinden Yardim Isteyiniz?! "Allah Ile Beraber Baska Bir Ilah! Öyle MI??51 Kimin Isigiyla Nurlaniyorsunuz?52 Hangi Unsurlar Sirke Götürür?53 Islam, Kisi Odakli Degil, Ilke Odakli Bir Sistemdir 54 Kur'an'in Dogru Anlasilmasina Yönelik Sorun, Zihniyet Sorunudur55 Erdemli Toplum Nasil Olusur?56 Islam’da Ilkeler Kadim ve Bakidir, Içtihat Ise Hadis ve Konjonktureldir57 Siyaseti Dinlestirmek ve Dini Siyasallastirmak Üzerine?58 Sünnete Kimler Daha Baglidir?59 Ehl-i Sünnet Bir Koalisyondur; Homojen Bir Yapi Degildir60 Aliya Izzetbegoviç’i Mütefekkir Kilan Faktörler61 Allah Hakkinda Delilsiz Konusmak, Ona Iftira Atmaktir62 Resulullah As’dan Sonra Yasanan Hadiseler, Onun Mesajini (Yolunu) Degistirmistir/Saptirmistir -2-63 Resulullah As’dan Sonra Yasanan Hadiseler, Onun Mesajini (Yolunu) Degistirmistir/Saptirmistir -1-64 Hak Gaspi, Ibadetlerin Kazancini Tüketir65 Ahlakin Sarti Kaçtir?66 Her Iyi Müslüman, Ayni Zamanda Iyi Insandir67 Kurban Ibadetini (Kurban Etmeden!) Dogru anlamak -2- 68 Hayvanlar Ihtiyaç Üzerine Kesilir; Gelenege Kurban Edilemez -1-69 Kur’an’in Hükümlerinde Tahrifat Yapmak, ?Dine Karsi Din? Uydurmaktir -6-70 Kur’an’in Hükümlerinde Tahrifat Yapmak, ?Dine Karsi Din? Uydurmaktir -5-71 Dinde Tahrifat Yapmak, Apaçik Bir Bühtandir -4-72 Dinde Tahrifat Yapmak, Apaçik Bir Günahtir -3-73 Dinleri Ile Ilgili Uydurduklari Kendilerini Aldatmisti -2-74 Dinleri Ile Ilgili Uydurduklari Kendilerini Aldatmisti -1-75 Insan Hayatinin Güvencesi Kisastir76 Insanca Yasamanin Ön Kosulu, Nesil Emniyetidir77 Er Kisi Niyetine78 Buhari’nin ?Camiu’s-Sahih? Adli Eserinin, Kur’an’la Esitlenmesi Çabalari Üzerine79 Akilla Temellendirilmeyen Iman, Koftur -2-80 Vahiy ve Akilla Temellendirilmeyen Iman, Koftur -1-81 Güçlünün Yaninda Yer Almak82 Mesafe, Maske ve Temizlik Sadece Coronavirüse Karsi Degil83 Müslümanlar Kimlik Krizi Mi Yasiyor; Yoksa Sahte Kimlik Mi Tasiyor?84 Ibn Rüsd Müktesebatinin Temeli Akildir85 Imam Gazali’yi Dogru Anlamak86 Bilim Gelistikçe Din Tasavvuru Da Degisir87 Dava Sahipleri Nerdesiniz? 88 Sahitlik, (Sehitlik), Hak ve Adaletin Gerçeklesmesi Içindir89 Görevimiz ?Iman Sorgulamak? Degil, Zulmü Sorgulamaktir90 Kaluu Bela Allah Ile Ahitlesmektir. Bakin Nasil!91 Zekât Kurumunun Güncellenmesi (6)92 Zekât Kurumunun Güncellenmesi (5)93 Zekât Kurumunun Güncellenmesi (4)94 Zekât Kurumunun Güncellenmesi (3)95 Zekât Kurumunun Güncellenmesi (2)96 Zekât Kurumunun Güncellenmesi (1)97 Dini 21. Asrin Akliyla Anlamak / Yorumlamak
YORUMLAR
YENİ YORUM YAP
güvenlik Kodu
EDİTÖRDEN
Bizimle sosyal ağlarda bağlantı kurun!