Karadan Yürütülen Gemilerden, Veri Merkezlerinden Yönetilen Gençlere: Çağ Açıp Kapatan Fetihler

Karadan Yürütülen Gemilerden, Veri Merkezlerinden Yönetilen Gençlere: Çağ Açıp Kapatan Fetihler

Hayal gücü, insanları mevcut durumdan daha iyi bir geleceği hayal etmeye yönlendirir. İleriye dönük düşünme ve hayal etme becerisi, sorunlara mükemmel çözümler bulmamıza ve yenilikçi fikirler geliştirmemize yardımcı olur. Hayal etme, bireylerin motivasyonlarını artırır, hedeflerine odaklanmalarını sağlar ve onları daha ileri gitmeye teşvik eder. Ayrıca, hayal gücü, insanların başkalarının perspektifini anlamalarını ve empati kurmalarını da kolaylaştırır.

İstanbul’un fethi bana hep Necmettin Erbakan hocamızın meclis kürsüsünden haykırdığı her şey hayalle başlar sözünü hatırlatmıştır. Hayal etme, insanoğlunun doğasında olan bir yetenektir ve insani ilerlemenin temel taşlarından biridir. Hayal etmek, bireylerin fikirlerini kullanmalarına, yeni fikirler geliştirmelerine ve daha iyi bir gelecek inşa etmelerine olanak sağlar. Tarih boyunca birçok olay, cesur hayallerin sonucunda gerçekleşmiştir. İstanbul'un fethi de, hayal gücünün ve stratejik düşüncenin önemli bir örneğidir. Hayal etme, insan zihninin sınırlarını genişletir ve düşüncelerimizi gerçekleştirmemize yardımcı olur. Hayal gücü, büyük keşiflerin, icatların ve dönüştürücü değişikliklerin temelinde yatar. Hayal etmek, bilim, sanat, teknoloji ve diğer birçok alanda ilerlemeyi mümkün kılar. İnsanlık tarihindeki birçok büyük buluş ve başarı, önce bir hayal olarak ortaya çıkmış ve ardından gerçeğe dönüşmüştür.

İstanbul’un fethi, tarihin dönüm noktalarından bir tanesi, çağ açıp çağ kapatan Fatih Sultan Mehmet’in hayal gücünün göstergesidir. Osmanlı İmparatorluğu'nun büyümesi ve güçlenmesi için dönüm noktalarından biridir. Fatih’in en önemli gücü karadan kadırga gemilerini yürütme fikridir. Her ne kadar gemilerin karadan yürütülmesi konusunun ne şekilde gerçekleştirildiği konusunda çeşitli ihtilaflar bulunsa da karadan kuşatma için Fatih,gemilerin karadan yürütülmesi stratejisini geliştirmiştir. Bu fikir iyi eğitim almış Fatih’in belki de kendinden 2000 yıl kadar önce karadan yürütülen gemiler fikrinden esinlenmesini sağlamıştır. Fatih, kadırgaları Galata ensesinden Tophane-Kasımpaşa arasından Haliç’e indirmiştir. Fatih’in hayal gücü ve stratejik düşüncesi, bu alışılmadık planın gerçekleştirilmesine öncülük etmiştir. Gemilerin hareketi başarıyla tamamlanmış ve Osmanlı ordusu, gemilerin Haliç’e indirilmesiyle denizden kuşatmayı gerçekleştirmiştir. Bu strateji, İstanbul surlarının arkasında kendini güvende hisseden Bizans İmparatorluğu'nu şaşırtmış ve şehrin fethedilmesine katkı sağlamıştır. İşte bu örnekte olduğu gibi tarihe damga vurmuş önemli anların neredeyse hepsinde imkânsız hayallerin gerçekleştirilmesi fikri temeldir. 

Fatih’in karadan yürüttüğü gemileri, günümüzde yürütmemize gerek yok artık fakat mücadele de bitmiş değil. Mücadele alanı günümüzde teknoloji savaşlarına dönmüş durumdadır. Devletlerden daha büyük kapital firmaların dünya gündemini belirleme gayretleri ön plana çıkmaktadır. Bugünün dünyasında da 21 yaşında gençlerin hayal güçleri ile dünyaya yenilikler, inovasyonlar içeren gelişmeleri getirdiği aşikardır. Bilgisayarlar ile yeni bir devrin başladığı ve yapay zekâ ile bilgi çağının bir başka aşamaya geçtiği bir dönemden geçiyoruz. Yaşanan tüm bu ilerlemeler ise devletlerden daha büyük firmalar doğurmakta. Bu firmaların kurucuları ise 20-25 yaş arasındaki genç girişimciler. Günümüzde medeniyetimizi ayağa kaldırmak isteyen böylesi gençlere oldukça fazla ihtiyaç var. Bugünün dünyasında evlerimizi, insanlarımızı ve toplumumuzu tüketim canavarı kapitallerin ve çok uluslu şirketlerin işgalinden kurtaracak gençlere ihtiyaç var. 

Bu devasa firmaların ve genç girişimcilerin elindeki en güçlü silah ise veridir. Ancak bu verinin kıymeti bilinmeli ve etkin bir şekilde kullanılmalıdır. Teknolojiye olan hâkimiyetleri ve verinin gücünü kullanarak yeni dünyanın kapılarını açan bu gençler, tıpkı Fatih'in İstanbul'u fethettiği gibi yeni bir dönemi başlatmaktadırlar. Bir analoji ile gençlerin verinin, bugünün petrolü olduğunu anlamaları ve bu kaynakla nasıl etkili bir şekilde çalışacaklarını öğrenmeleri önemlidir. Ancak böylece geleceğin teknoloji liderleri olarak dünya çapında anılmaları ve toplumlarımızı tüketim canavarı kapitallerin işgalinden korumaları mümkün olacaktır. Bu, yeni bir Fatih'in doğuşuna benzer, belki de daha büyük bir dönemin başlangıcı olabilir.

Veri, değeri hızla artan ham petrolün yerini alarak, yapay zekâ tarafından yönlendirilen gelecek teknolojik devrimin temelini oluşturması en muhtemel enstrümandır. Ham petrolün endüstri devriminin katalizörü olması gibi, veri de öğrenen algoritmalarının yakıtı olarak yapay zekâ devrimini yönlendirecektir. Verinin büyümesinin kaçınılmaz ve durdurulamaz olduğu bir dönemde yaşıyoruz. Keşfedilmemiş petrol yatakları gibi mevcut bazı verilerinönemi halen tam olarak kavranmamıştır.

İnternetin ortaya çıkmasıyla, içerik oluşturma fiili toplumun her kesimi arasındayaygınlaşmıştır. Sonrasında, akıllı telefonların ve geniş bant erişiminin yaygınlaşması, depolama kapasitelerinin sürekli olarak genişletilmesini gerektiren büyük miktarda içerik oluşturulmasına yol açmıştır. İlginç bir şekilde, veri silme beklenenden daha az yaygındır. Etrafa bakın: kaç kişinin sosyal medya gönderilerini veya e-posta hesaplarını sildiğinisöyleyebilirsiniz? Hayatını kaybeden kişilerin sevdikleri ve aileleri, sosyal medya hesaplarını dijital hatıralar olarak aktif tuttukları bir gerçek. Bunun gerçekçi sebepleri var örneğin bu platFormlarda aile ve arkadaşlar anılar ve hatıralar paylaşıyor insanlar.

Peki veri kelimesiyle tam olarak ne kastediyoruz? Örneğin, Bir şehirde yaşayan insanların e-devlete saat kaçta girdikleri, en çok hangi işlemleri yaptıkları gibi aslında bizim internette gezinirken sunduğumuz bilgiler bunlar. Biraz daha farklı bir örnek verecek olursak, çektirdiğimiz bir MR görüntüsü aslında çektirdiğimiz tarih ile ilişkili bir veri olarak saklanıyor. Trafikte kırmızı ışıkta bekleyen araçların oluşturduğu kuyruğun uzunluğu, bu kuyrukta bulunan araçların geometrik büyüklükleri, iki kırmızı ışık arasında araç sayısındaki değişimler, çevresel koşullar altında (yağmur) bu araçların davranışlarındaki değişiklikler gibi daha onlarca veri sayabiliriz. Yıllardır var olan verinin neden aniden potansiyel olarak kazançlı bir mal veya ülkelerin güçlülük indeksi olarak kabul edildiği sorusu akla gelebilir. Cevap, yapay zekâ devrimindedir. Büyük veriye dayanan yapay zekâ, veriden önce düşünülemeyen bir şekilde değer çıkarmaktadır. Önceden veri, çoğunlukla iş faaliyetlerinin bir yan ürünüydü ve finansal potansiyeli iş optimizasyonu veya pazar araştırması amaçlarıyla sınırlıydı. Bugün ise veri, yapay zekâ tarafından yönlendirilen girişimci şirketlerin ve işletmelerin temelini oluşturmaktadır.

ABD merkezli marketler zinciri Target'ın müşteri veri analiziyle bir hamilelik durumunu tahmin ettiği olay, New York Times gazetesinde önemli bir hikâye olarak yer almıştır. 2012'de yayınlanan bir makalede detaylı bir şekilde anlatılan bu olayda, Target'ın müşteri alışveriş alışkanlıklarını analiz ederek genç bir müşterinin hamile olduğunu ailesinden önce fark ettiği belirtilmiştir. Target'ın müşteri verilerini analiz etme ve tahminleme yeteneği sayesinde, hamile kadınların genellikle belirli ürünleri satın aldığı tespit edilmişti. Bu veriler kullanılarak, Target bir müşterinin hamilelik gibi büyük değişiklikleri tahmin edebilmişti. Bu hikâye, veri analitiğinin gücünü ve potansiyelini vurgularken, aynı zamanda verinin kullanımı ve gizlilikle ilgili soruları da gündeme getirmiştir. Müşteri alışveriş verilerinin bu şekilde analiz edilmesi ve kullanılması etik konuları beraberinde getirmiştir. Verinin toplanması, kullanılması ve korunmasıyla ilgili tartışmalar bu olayla birlikte daha da önem kazanmıştır. Veri analitiği ve tahminleme modelleri gibi teknolojilerin gücü, tüketici gizliliği ve kişisel verilerin mahremiyeti gibi konuları tartışmaya açmıştır.

Veri depolaması, yapay zekâ entegrasyonu gibi alanlarda faaliyet gösteren, Databricks (3,5 milyar dolar), Snowflake (1 milyar dolar), Cloudera (1 milyar dolar), Dataiku (846 milyon dolar), Alteryx (613 milyon dolar), Confluent (455 milyon dolar) gibi önemli şirketlerin büyük değerlemeleri bulunmaktadır. Bu değerlemelerin şirket kuruluş tarihleridikkate alındığında oldukça hızlı gerçekleştiği görülmektedir. Gençlerimizin bu alanlarda çağ açıp çağ kapatacak fikirlerine, ülkemizin ve İslam aleminin ihtiyacı bulunmaktadır. Biz biliyoruz ki teknoloji Allah’ın rahmetidir. Bu teknolojileri insanlığın saadeti için, insanlığın hizmetine sunma görevi ise bizlere düşmektedir. Kurulacak tüm organizasyonların insanlığa saadet getirmesi dileğiyle, selamlar.

Bu yazı Anadolu Gençlik Dergisi HAZİRAN 2023 sayısında yayınlanmıştır....

Bu yazıda yer alan fikirler yazara aittir. Hikmet Akademisi’nin bakış açısını yansıtmayabilir.