Amerikan telkinleriyle PYD/YPG’nin kendisini perdelemek için başvurduğu yöntemlerden biri de, isim ve yapı değişliğine giderek SGD adını alması ve bünyesine de Arapları da katmasıdır. Deyrizor üzerinde kopan çatışmalar bu suretle kimliğini gizleme ve SDG maskesine bürünme hamlesini boşa çıkardı ve planlar geri tepti. SDG Formülü, Türkiye’nin itirazlarını absorbe etmek ve aşabilmek için başvurulan kaypak yöntemlerden biri idi. Böylece IŞİD karşısında zoraki bir ittifak kurulmuştur. Bu suretle ABD hem PKK yandaşlarına meşruiyet sağlamak istemiş hem de onlara büyüme yolunu açmıştır. IŞİD bu suretle manivela olmuştur. İttifakın bahanesi ortadan kalkınca iğreti yapının ayrışma anı gelip çatmıştır. Bunun sebebi de esasında alttan alta ısınan ihtilaflardı. Geçici IŞİD tutkalı veya yapıştırıcısı zail olmuştu. Bandaj düşmüştür.
27 Ağustos (2023) tarihinde bu ihtilafları çatışma noktasına sürükleyen ise PKK ile Halk Savunma Birlikleri'nin (YPG), bazı Arap aşiretlerinin de katılımıyla Deyrizor Askeri Konseyi lideri Ahmed el-Habil'i tutuklaması olmuştur. Ardından kor altındaki ihtilaflar su yüzüne çıkmış bu vesile ile çatışmaya dönüşmüştür. Geçici olarak sarılan yaralar ya da ertelenen pürüzler yeniden hortlamış ve nüksetmiştir. IŞİD’e karşı zıtlar arasında suni bir birlik oluşturulmuş ve PYD öne çıkarılmıştır. PYD pervasız ve bölgenin sahibi gibi davranıyordu. Arap aşiret mensupları YPG ya da SDG’yi madalyonun öteki yüzü olarak görüyorlar. Ya da IŞİD’in farklı yüzü olarak algılıyorlar. ABD ise IŞID’a karşı Araplara değil ayrılıkçılığa yatırım yaptı. Onları PKK’nın uzantısı YPG’ye yama yaptı. Şimdi ise bu yatırım dikiş tutmadı ve zayıf halkasından kopmaya, çözülmeye başladı. Çatışmalar çatı yapısını Kürt YPG'nin oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri (SDG) isimli oluşumla bölgedeki Arap aşiretler arasında yaşanıyor. Böylece SDG üzerinden kurulan Arap aşiretleri ile YPG ortaklığı sona eriyor. PKK yandaşı güçler çatışmaları Suriye rejimi ile İran’ın kışkırtmasına bağlıyorlar.
Deyrizor ve çevresindeki yerleşim yerlerinin aşiretler tarafından kurtarılması Suriye’nin kuzeyindeki kurtarılmış bölgelerin yüzölçümünü artıracaktır. Ayrıca Suveyda ile Deyrizor gergefinde nükseden olaylar Suriye halkının, boğucu iklimden, ortamdan çıkış yolu aradıklarını gösteriyor. Siyasi analizcilere göre çatışma, IŞİD'e karşı ortak mücadele veren SDG ile Arap aşiretlerinin bir dönem oluşturduğu ABD destekli koalisyonu artık çatladığı anlamına geliyor. Rusya ise aşiret askeri harekatının Menbiç ve yöresine kadar sarkmasından, uzanmasından ve Rus nüfuzunu tehdit etmesinden kaygı ve endişe duyuyor. Aşiretler kalkışması başta PYD olmak üzere bölgedeki Rus, Amerikan varlığını aşındırıyor en azından geleceğe dair hesaplarını bozuyor. Nitekim Newsweek dergisi genel anlamda beyaz adamın yükü devrinin kapandığını ve ABD’nin medeni görevi efsanesinin bittiğine parmak basmaktadır.
Deyrizor’daki olaylara paralel olarak Kerkük de hareketlendi. İstim üzerine olan Kerkük kimilerine göre Irak’ın Kudüs’ü ve paylaşılamayan bir bölgesidir. Bundan dolayı da statü arayışı dikiş tutmuyor, hala belirsiz duruyor. Kudüs’ün statüsü belirsiz olduğu gibi petrol bölgesi olan Kerkük’ün statüsü de belirsiz. Irak Anayasasının geçici 140’ıncı maddesi buna temas ediyor.
Kerkük bir yandan Kürtler ile Araplar diğer yandan da Kürtler ile Türkmenler arasında çekişmeye sahne oluyor. Irak Başbakanı Sudani, 2017 yılında ele geçirilen ve el konulan KDP’nin parti karargahını eski sahiplerine iade etme kararı almıştır. Şehirdeki olayların patlak vermesinin arkasında bu mesele yatmaktadır. Kerkük halkı bu binanın iadesine karşı çıkıyor. Zira orasını geçmişte KDP’nin işkence hanesi ve merkezi olarak hatırlıyor. Bu ise şehirdeki huzursuzluğun ve gösterilerin ana kaynağı olmuştur. Araplar ve Türkmenler bu karara karşı çıktılar. Bunun üzerine Erbil-Kerkük kara yolu trafiğe kapatıldı. Bu defa da şehirdeki KDP yanlıları kazan kaldırdı ve gösterilere başvurdu. Bu aşamada Haşd-i Şabi de devreye girdi ve arbede esnasında bazı Kürt göstericiler hırpalandı ve hayatlarını kaybetti. Bu da Erbil yönetimini küplere bindirdi. Böylece Kerkük’teki durağan sular yeniden ısındı ve hareketlendi.
İran da durumdan vazife çıkartarak Kürdistan bölgesine daha doğrusu Barzani bölgesine sığınan İran’ın Kürt muhaliflerin buradan atılmasını istiyor. Bu vesile ile Erbil üzerine Haşd-i Şabi üzerinden baskı kuruyor.
Erbil ile Bağdat’ın petrol ihtilaflarını askıya almaları da petrol krizine son vermezken bir de Kerkük’te eski hale dönüş çabaları suküneti değil gerilimi körükledi. Sudani hükümeti ülkede normalleşme çabaları çerçevesinde eski hesapları kapatmaya çalışırken eski ve askıdaki meseleler yeniden alev aldı. Bu nedenle de Kerkük’te sokağa çıkma yasağı ilan edildi. IŞİD ve sekterizm kökenli çekişmeler durulurken etnik faylar yeniden alevlenmiştir. Deyrizor ve Kerkük’teki gelişmeler bunu gösteriyor. ABD’nin Deyrizor veya Cezire üzerinden PKK destekli Kürtlerin hegemonyasını güçlendirmek isterken Arap aşiretlerinin iradesine çarptı.
Kısaca PKK ve bölgesel uzantılarını istemeyen sadece Türkiye değil. Aynı zamanda Arap aşiretleri de PYD/PKK unsurlarının çizgiyi aşmasına ve pervasızlığına isyan ediyor. Amerikalılar bunları hesaplayamamış olmalılar. Bu gelişme ABD’nin azınlıklara dayalı bölgedeki uzun vadeli hesaplarını altüst edecektir.
Yaşının orijinali için bakınız:https://turkish.aawsat.com/opinion/4525276-deyrizor-ve-kerkük-düğümü
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Hikmet Akademisi'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
