Iran’da yasanan son olaylari nasil degerlendirmek gerek?
Islam’in hosgörüye dayali irfani yönünün fikih ve hukuk kurallarina kurban edildigini düsünüp özgürlükçü talepleri hakli göstererek mi?
Yoksa inkilabin her türlü kisi hak ve hürriyetinden üstün olup halklara devredilemez yetkilere sahip oldugunu savunarak mi?
***
Öyle ya da böyle siyasal Islamciligin uç noktasinin yasandigi Iran’daki 43 yillik devlet serüveni uzun analizler yapmayi hak ediyor.
Inkilabin seyri, niteligi, sonrasinda yasananlar, mezhep taassubu, anayasal zorunluluklarin dine uygunlugu, geçmis fikhin modernite esliginde bugüne uyarlanisinin getirdigi sikintilar gibi yiginla sey üzerinde çalismak lazim.
***
Teorik Sia fikhinin modern zamanlarda devlet oldugunda gerçeklestirecegi perFormansi oldukça merak konusu idi.
On iki imam, masumiyet, imamet, velayeti fakih, beklenen imam, anayasanin mezhebi yönü gibi konularin pratige aktarimi önemli idi.
Tüm bu konular Sünniligin referansini almamis olsa da…
Beraberinde bugün Iran Islam cumhuriyetinin sura sistemi, meclis yapisi, seçim sistemi vb. uygulamalar adeta Islami bir devletin bugün referans olmada adeta bir laboratuvar islevi ehemmiyeti tasimakta.
Modern zamanlarda Islam devriminin nasilligini gösterebilecek bir pratik önemli…
Ve tüm bunlar aslinda ayri müstakil uzun yazilari hak ediyor…
***
Süphesiz asrisaadetteki ilk Islam devleti modellerinin üzerinden çok uzun zamanlar geçti. Bugünlerde Islam’in devlet olma iddiasinin 21. yy dünyasinda ne derece geçerliginin olmasinin temel referans kaynaklari Suudi Arabistan ve Iran gibi devletler…
Ve maalesef referans olma noktasinda pek te iç acici bir temsiliyet görünümü arz etmemekteler.
Suudi Arabistan krallik yönetimi zaten esitlikçi adil yasana bilirlik kategorisinde bir siniflamaya dahi giremeyecek içler acisi bir yönetim modeli arz etmekte.
Tüm dünyada Islam devrimi rüzgârlari estirerek Sünni ve Sii tüm kesimlerin destegine mazhar olan Iran Islam devrimi de bugün geldigi noktada tüm Islam dünyasina büyük hayal kirikliklari yasatmakta.
Uzun zamandir Iran’da yönetimsel sikintilar var ve bu durum kriz zamanlarinda patlamalara dönüserek degisik eyaletlerde/ sehirlerde isyan hareketlerine yol açmakta.
Son olarak irsad devriyeleri tarafindan basörtü kurallarina uymadigi için gözaltina aldiktan sonra hayatini kaybeden 22 yasindaki Jîna (Mehsa) Emini’nin ölümünden sonra yasanan olaylar, son iki haftadir dünya gündemini mesgul etmeye devam ediyor.
Yasananlara özelikle Iran içerisinden de ve disindan her kesimden çok sayida tepki var ve gösteriler hala sürüyor.
Gelen resmi haberler olaylarda yüze yakin insanin hayatini kaybettigi yönünde…
Özellikle ölen kiz çocugunun Kürt kökenli olmasindan mütevellit basta Kürt sehirleri olmak üzere çogu eyalette tepkiler protestolarla devam ediyor.
Yasananlara tepki gösteren çevreler içerisinde geleneksel din anlayisina sahip bazi muhafazakâr muhalif çevreler de var.
Yani yönetime tepki sadece seküler çevrelerle sinirli olmayip yasanan sikinti Iran’in sadece seküler çevrelerle yasadigi sorunlar degil.
Devrimin kendi çocuklari ile de sorunlari var ve en az seküler çevrelerle yasadigi problemler kadar eskiye dayaniyor.
Muhafazakâr muhalif çevrelerin devrimin ilk gününden itibaren sisteme yönelttikleri çok ciddi elestirileri var.
Yasanan son olaylarla birlikte rejim karsisinda konumlanmis muhalif dinî çevrelerin sesi olarak kabul edilen dinî entelektüeller de artik rejimin halk üzerindeki baskisina karsi seslerini daha fazla yükseltmis durumdalar.
***
Siyasal Islam’in, dünyanin neresinde olursa olsun sapkayi önüne koyarak düsünmesinde sonsuz faydalar var.
Iran da uzun bir süredir iktidari ve muhalefetiyle tükenmislik sendromu yasayan umudu kesilmis bir toplum var.
Din adina topluma hükmeden istibdatçi bir yönetim anlayisi 40 yildir ülkeyi baski ile yönetiyor ve bir iç savasa dogru sürüklüyor.
Elestirileri kulak arkasi edip uyarilari dikkate almayan, hiçbir zaman halki hesaba katmayan, ülke yönetimine dair aldiklari kararlarin uygulanabilir olmadigini gördüklerinde de her seferinde zor ve baski ile çözmeye çalisan yönetim anlayisi maalesef Iran da Islam devriminin sonunu getirmek üzere…
Her türlü muhalif söylemi siddetle bastiran ve 40 yildir hala devrim ideallerini gerçeklestiremeyen Sii kadrolar Islam dünyasina kötü yönetim örneklerinden bir digeri olmaktan baska bir sey sunmuyor…
***
Islam ve Müslümanligin içini bosaltarak din devleti iddiasi ile ortaya çikan modeller insan haklari ve adil yönetim derslerinden kirik notlar alarak hayal kirikligi yaratmaktan baska bir deger üretmiyor.
Islam’in örnek modeli olmasi beklenen Iran bugün kan ve barut fiçisina dönmüs durumda ve küçük bir kivilcimla volkana dönmesi yakin gibi.
O volkan bir patlarsa biten sadece Iran degil; Islam dünyasinin gelecek umutlari da olacak.
Islam’in basarisiz modellerinin gelecek nesiller için bir ölü dogus mahiyetinde oldugunun hepimiz farkindayiz.
Islam’in uzlasi, sevgi ve sefkat kültürüyle gönülleri birbirine yakinlastiran sapasaglam bir ipe topluca tutunmayi öngören bir sevgi kardeslik dini oldugu iddiasi tükenmeden acilen bir seyler yapmak lazim.
Allah bizi sinamaktadir.
Sunu unutmayalim; halkin bugünkü öfkesi yasinda basörtüsünü düzgün takmadigi için dövülerek öldürülen bir genç kizin naasi üzerinden alevlenen bir öfke degildir.
Kötü yönetim ve baski rejimleri her vesile ile siddet üretirler…
Selam ve dua ile…
DEPREM DİRENÇLİ KENTLER İÇİN BELEDİYELERDE YENİDEN YAPILANMA (3)
Av.Emin GÜNES /Urfa