Yapay Zeka Çağında İnsanın Yeri Ne Olmalı?
Giderek bilim teknolojisinin Ürettiği hızlı gelişmeler sonucu, yaşam alanımızı bir yandan ‘5G’
fırtınası sararken, diğer yandan ‘Yapay Zeka’ her gün yeni bir adımla yüz binlerce yıl kas gücüyle
edindiğimiz deneyimlerimizle meydana getirdiğimiz ‘Üretim Güçleriyle’ birlikte oluşturduğumuz
‘Üretim İlişkileri’ ile kurduğumuz ‘Kurum ve Kurallılarımız’ elimizden alırken ne oluyor diye
’bakakalıyoruz.
’ Şu temel kurumlarımıza bir göz atalım. ’Aile Kurumu, Siyaset Kurumu, Eğitim
Kurumu, Ekonomi Kurumu, Din Kurumu. Ve başat konumunda yer alan Devlet Kurumu.’ Dün
bu kurumların yeri ve konumu neydi, bu gün ne oldu? Mevlana’mızın dediği gibi;
‘Dünle beraber gitti cancağızım, Ne kadar söz varsa düne ait, Şimdi yeni şeyler söylemek
lazım.’
Kısaca ‘5G’ teknolojisine göz atıp asıl konumuz olan ‘Yapay Zekaya’ geçelim:
‘5G Ne İşe Yarayacak?’ Akıllı şehirler (trafik, enerji, güvenlik sistemleri.) Uzaktan eğitim ve
sağlık (örneğin uzaktan ameliyat. Sürücüsüz araçlar. Endüstri (fabrikaların otomasyonu)Yüksek
kaliteli canlı yayınlar ve sanal gerçeklik. 3 milyar 534 milyon dolarla Türkcell,
‘5Gnin’ altyapı
kurulumunun yapımını üstlendi.
Planlara göre 2026’da Türkiye’de 5G’nin aktif olarak kullanılmaya başlanması bekleniyor.
5G, internetin süper, hızlı, anında tepki veren ve her şeyi birbirine bağlayan, nesnelerin
iletişimini yapılandıran yeni çağıdır.
Bugün cepte hız, yarın akıllı şehirler ve yapay zekâlı yaşam demektir.
O zaman diyelim ki; Peki, ‘Yapay Zekayla’ nereye yolculuk
Tarihi anlamadan, aklı sorgulamadan, sana sunulan her sosyal medya ‘algısını’ gerçek sanarak
’olguların’ sana seslendiğini görmezsen, insanlık tarihi boyunca her büyük teknolojik devrimi yeni
kapıları açarken, bazılarını nasıl kapattığını ne anlar, ne görürsün?
Dünya, belki de tarihinin en sessiz ama en büyük devrimlerinden birinin içinden geçiyor. ‘Tarım
Toplumu’ kas gücüne dayanıyordu. ‘Sanayi devrimleri,’ elektriğin icadı, internetin doğuşu… Tüm
bunlar insanın üretme, düşünme ve iletişim İlişkileri biçimini değiştirmişti. Şimdi ise yeni bir
eşikteyiz: ’Yapay Zeka Çağı.’
Artık makineler sadece emirleri uygulamıyor; öğreniyor, yorumluyor, üretiyor. Bir zamanlar ‘insana
özgü’ dediğimiz düşünme, karar verme ve hatta hissetme süreçlerine doğru adım adım yaklaşıyorlar.
Bu durum, insana dair temel bir soruyu yeniden gündeme getiriyor;
“Peki bu çağda insanın yeri ne olacak?”
İnsanın varlık alanı, yalnızca bilgi üretmekten ibaret değildir. Bilgiyi anlamlandıran, duyguyla
yoğuran, vicdanla yön veren bir varlıktır ‘insan.’ Yapay zeka ne kadar akıllı olursa olsun, ’vicdanı
olmayan bir akıl’ her zaman eksik kalacaktır.
Yapay zekâ karar verebilir, ama ‘pişman’ olmaz. Bir tablo çizebilir, ama duygusunu hissedemez. Şiir
yazabilir, ama o şiirin ardındaki ‘kalp çarpıntısını’ bilemez.
O halde geleceğin dünyasında insanın önemi azalmayacak, sadece ‘yön değiştirecek.’ Zeka, artık
makinelerde olabilir; ama ‘bilgelik’ hâlâ insanda kalacak..
’Bilgelik;’ anlamı sezmek, empati kurmak, merhameti seçmek demektir.
İnsan, makinelerden daha hızlı değil ama daha derin düşünebilen bir varlık olmalıdır, olacaktır
da…Yapay zekâ çağında insanın görevi, teknolojinin kölesi olmak değil, ’onu rehber’ olarak
kullanmaktır. Zekâyı ahlakla, bilgiyi erdemle, ilerlemeyi ‘insanlıkla birleştirebilmek…’ İşte asıl
sınav burada başlayacak.
Yapay zekâ dünyayı şekillendirirken, insan da kendini yeniden tanımlamak zorunda kalacak. Çünkü
geleceği belirleyecek olan, teknolojinin gücü değil; ’insanın vicdanı ve bilinci’ olacaktır
Peki bu yeni çağda nasıl insan olacağız? Çağ değişti. Artık makineler düşünüyor, robotlar
konuşuyor, yapay zeka şiir yazıyor, müzik besteliyor. Ama tüm bu gelişmelerin ortasında, sessiz bir
soru büyüyor: “Peki insan ne olacak..?”
Bir zamanlar insan, bilginin kaynağıydı. Şimdi bilgi saniyeler içinde ekranlara akıyor. Zekâ artık
sadece beynin değil, kodların, algoritmaların işi olmuş durumda. Ancak bütün bu ‘akıllı sistemler’
içinde bir şey hep eksik kalıyor: ’ruh.
’
Çünkü yapay zeka doğruyu söyleyebilir ama ’doğrunun anlamını’ bilemez.
Bir tablo çizebilir ama ’renklerin duygusunu’ hissedemez.
Bir cümle kurabilir ama ’sözün yüreğe dokunuşunu’ anlayamaz.
İşte tam bu noktada insanın değeri yeniden ortaya çıkıyor.
Yapay zekâ çağında insanın en büyük gücü, zekası değil, ’vicdanı, sevgisi ve sezgisidir.’
Çünkü bunlar hiçbir makinenin programlayamayacağı, hiçbir algoritmanın (belli bir problemi
çözmek veya belirli bir amaca ulaşmak için tasarlanan yol) çözemeyeceği derinliklerdir.
’Bu çağda insan kalmak, bir erdemdir.’
Bilgiyi duyguyla, teknolojiyi sorumlulukla, ilerlemeyi merhametle birleştirebilen insan, geleceğin
‘gerçek insanı olacaktır..’
Yapay zekâ belki hayatı kolaylaştıracak, ama yaşamı anlamlı kılacak olan yine ’insanın kalbidir.
Unutmayalım.
20 Ekim 2025 Pazartesi günü Malatya Sonmanşet gazetesinde çıkan köşe yazım. Asım Demirkök
*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Hikmet Akademisi'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.