Insan Hayatinin Güvencesi Kisastir

?Ey müminler! Öldürülenler hakkinda size kisas emrediyorum.? (Bakara suresi, 178)
Insan Hayatinin Güvencesi Kisastir
Beşir İSLAMOĞLU
Beşir İSLAMOĞLU
Eklenme Tarihi : 13.06.2021
Okunma Sayısı : 843

“Ey müminler! Öldürülenler hakkinda size kisas emrediyorum.” (Bakara suresi, 178)

“Kisas kavram olarak; mutlak esitlik, denklik ve hakça mukabele etmek demektir.

Bir hukuk kavrami olarak kisas; bir insani öldüren katilin, ayni sekilde öldürülmesi veya yaralayanin yaralanmasi demektir.

Kur’an’da dört yerde geçen kisas kelimesi, denklik ve cezai müeyyide anlaminda kullanilmistir. (Bakara 178, 179, 194; Maide 45)

Kur’an’da haksiz yere adam öldürmek büyük günah sayilmistir. Öldürme fiilinin, maddi-dünyevi cezasi (Bakara 178-179) ve uhrevi cezasinin (Nisa 93) yani sira ahlaki-toplumsal müeyyidesi de vardir. “Kim bir cani haksiz yere öldürürse, bütün insanlari öldürmüs gibi olur.” (Maide 32)

Esasen Kur’an, sadece öldürme fiiline karsilik degil, tüm kötülüklerin karsiliginda o kötülüklere denk bir cezanin oldugunu hükme baglamaktadir. “Herhangi bir kötülügün karsiligi, misli iledir.” (Yunus 27) Yani, tüm cezalarin, suç ile orantili olmasi gerekir. “Ceza verecekseniz, size yapilanin misliyle ceza verin.” (Nahl 126)

Geçmis tarihlerde bireysel ve toplumsal (kabilevi) olarak intikam (öç alma ve kefaret (suçluya isledigi suçun bedelini) ödetme anlayisi, cezai sorumlulugu sahsilestirmis ve sürekli çatismalara ve savaslara neden olmustur. Bu çatisma ve savaslarin önlenmesi ve hukukun yerlesmesi için “cana can, göze göz, dise dis” seklinde Formüle edilen kisas cezasi getirilmistir. (Maide 45)

Devlet otoritesi (yargi), kisasin uygulamasinda keyfilik ve sahsi intikam duygusuna asla firsat verilmemelidir. Böyle bir firsat (basibosluk), intikam alma duygusunu kutsal görev noktasina getirir ve zincirleme olarak nesilden nesile intikal eden kan davalarini besler. Bu intikam (öç alma) istekleri engellenmedigi takdirde, “bir akrabaya karsi islenen suç, bütün akrabalara karsi islenmis sayilacak” ve sonuçta suçlu suçsuz ayirimi gözetilmeksizin misilleme cihetine gidilecektir.

Kisasin yerine getirilmesi sürecinde sadece maktulün yakinlari hak sahibidir. “Allah’in saygin kildigi cani haksiz yere öldürmeyin. Öldürülenin velisine (yakinlarina) yetki verdik.” (Isra 33) Öldürülen kisinin yakinlari kisas isteyebilecekleri gibi, diyet veya karsiliksiz olarak da af edebilirler; (Bakara 178) ancak onlara verilen hak ve yetkiyi bir baskasi kullanamaz. Devlet otoritesi (yargi) da intikam ve kan davasi gibi sikintilar yasanmasin diye maktulün yakinlarinin istekleri dogrultusunda karar vermek zorundadir.

Bununla birlikte, bireye karsi islenen suç, ayni zamanda topluma karsi islenmis kabul edilir. Binaenaleyh, bireylere karsi islenen suçlarda birinci derecede magdur olan bireyin yaninda, toplum da ikinci derecede magdur kabul edilir ve dolayisiyla bireye karsi islenen suçlar, kamu haklarina ve toplumsal düzene yönelik islenmis gibi kabul edilerek, devlete suçluyu ayrica cezalandirma hakki verir.

Islam hukukunda kisas infazi yaninda, sulh, diyet ve af da önem arz etmektedir. Af ile ilgili yüce Allah su tavsiyede bulunmaktadir:

“Bir kötülügün cezasi, ona denk bir kötülüktür. Kim bagislar ve barisi saglarsa, onun ödülünü Allah verecektir. Kuskusuz O, zalimleri sevmez.” (Sura, 40)

Kisas, kasitli (bilerek ve isteyerek) öldürmeler ve yaralanmalar için öngörülmüstür. Hata olarak öldürmede kisas söz konusu degildir. Bir hata neticesinde adam öldürmelerde (Nisa 92), kisas yerine magdurun yakinlarina diyet (kan bedeli ve mali uzlasma) hakki taninmistir. Diyet ödeyecek kisi, mali yetersizlige sahip ise, devlet hazinesi devreye sokularak maktulün ailesine gerekli yardim yapilmalidir.

Bilindigi gibi, hayat/yasama hakki, en temel insan hakkidir. Kisas da bu hakki güvence altina alan en saglam bir müeyyidedir. Haksiz yere ve kasten öldürme ve yaralamalar, kisasla cezalandirildiginda hem insan hayatina yönelik her türlü haksiz tecavüzler önlenmis ve caydirmis olacak, hem de suçlu, isledigi suça denk bir ceza görerek adalet saglanmis olacaktir. Binaenaleyh, bir ülkede suçlar “kisas hükmü” ile infaz edilmedikçe, o ülkede hak, adalet, huzur ve güven beklenemez.

Iktidarda olan “Adalet ve Kalkinma Partisi”ne yönelik yapilan en büyük elestiri, “adalet” ayagidir. Yani, adaletin islemesindeki zaaflar ve keyfi uygulamalardir. Bu adaletsizliklerin basinda da suçlara yönelik adil ve caydirici bir kisasin (infazin) gerçeklestirilmemesi ve diger sosyal alanlardaki ihale, rüsvet, torpil gibi adaletsizlikler gelmektedir.  

Mutlak adalet isteniyorsa, kisi haklarina yönelik darp, gasp, yaralama, iskence, taciz, küfür ve benzeri hakaretler (tüm müessir fiiller) “göze göz, buruna burun, kulaga kulak, dise dis” prensibi dikkate alinarak infaz (kisas) edilmelidir. (Maide, 45) Tabi ki suç-ceza dengesini tam olarak saglamanin imkansiz görüldügü organlarda, kisas infazi yerine diyet (mali sorumluluk) yüklenmesi zorunlu hale gelir.

Bilmek ve inanmak gerekir ki adaletin saglanamamasi ve insanlarin huzur ve güven içerisinde yasamamasinin en temel nedeni “her seyi bilen Allah”i dinlememekten kaynaklanmaktadir. Dolayisiyla eger Allah, “kisasta sizin için hayat vardir” (Bakara 179) diyorsa, Ona inanmak, güvenmek ve geregini yapmak zorundasiniz. Hem “inandigimiz Allah her seyi en iyi bilendir” diyeceksiniz, hem de O’na güvenmeyeceksiniz ve dolayisiyla kendinizin veya baskalarinin bildikleriyle amel edeceksiniz… O zaman da Allah size sunu söyler: “Kim Allah’in hükümleriyle hükmetmeyenler, zalimlerin ta kendileridir.” (Maide suresi, 45)

“Ey akil sahipleri! Takvali (duyarli ve haktan yana) olmak istiyorsaniz, biliniz ki kisasta sizin için hayat vardir.” (Bakara suresi, 179)

Selam ve muhabbetlerimle…
BESIR ISLAMOGLU

(Bu yazida yer alan fikirler yazara aittir. Hikmet Akademisi’nin bakis açisini yansitmayabilir.)

 

YAZARA AİT BÜTÜN YAZILAR
1 Resu ve Kitap ile İlgili Bitmeyen Münakaşalar2 MÜSLÜMANLAR CEHENNEME GİRİP TEKRAR ÇIKACAK MI?3 ESKİ ÇAĞLARIN TASAVVURU İLE KUR’AN ANLAŞILMAZ4 KUR’AN’IN DOĞRU ANLAŞILMASINDA MECAZ, TEŞBİH VE TEMSİLİN ÖNEMİ5 Müslüman Geçinenler Nerelerde Yanlış Yaptı?6 Kitle Kültürü Manipülasyondur7 MUHAMMED AS’IN GERÇEK SÜNNETİNİ/YOLUNU, ANCAK KUR’AN’DAN ÖĞRENEBİLİRİZ8 Sorun Dindemi, Dini Yanlış Anlamadamı?9 ALLAH TASAVVURUMUZ, DİN ANLAYIŞIMIZI BELİRLER10 KUR’AN BEŞ TEMEL ÜZERİNE BİNA EDİLMEKTEDİR11 İNSAN OLMANIN ÖLÇÜSÜ,AHLAKTIR.12 GECEYI KADIR YAPAN KURANDIR13 INSAN OLMAK ISTIKAMET ÜZERE OLMAKTIR14 Hesap Vakti Yakindir; Ölümle Baslar15 Seytan Neyimiz Olur?16 Musa (as) Ile Bir Kul Yolculugunda Verilen Mesaj17 Harut Ve Marut Kissasinda Verilen Mesaj18 Cinlerin Mitlestirilmesi (5) 19 Cinlerin Insan Anlaminda Kullanilmasi (4)20 Ayetler Baglaminda Cin Kavrami (3)21 Cin Kavramini Hurafelerden Arindirmak (2)22 Ins ve Cin Terkibi Ne Demektir? (1)23 Tasavvuf Ilmi Ve Tarikat Dinciligi (2)24 Tasavvuf Ilmi Ve Tarikat Dinciligi (1)25 Insani Kölelestirmek En Agir Suçtur 26 Dua-Kader-Imtihan Iliskisi (Dua kaderi degistirir mi?) 27 Elestirilerde En Büyük Sorun, Ahlaksizliktir28 Kitap'i Dogru Tanimak29 Illet/Sebepler Degistiginde Hükümler De Degisir30 Kurban Sadakasinin Güncellenmesi Zorunludur31 Hac Ibadetini Güncellemek, Zarurettir Haccin Vakti (Hac Aylari)32 Hac Ibadetini Güncellemek, Zarurettir 33 Din Ögrenmede Kistas Nedir?34 Kur' an-i Reyi Ile Tefsir Edenler Kafir Olur Mu?35 Tenkit, Bir Tezin Dogrulugu Için Zaruridir; Ancak Cedele Dönüstürülmemelidir36 Dava, Hakka Riayet Etmekle Kazanilir37 Geceyi Kadir Yapan, Kur'an'dir38 Salatin, Namazla Iliskisi Üzerine?39 Kur'an'in Maksat ve Misyonu, Sorun Çözmektir40 Kur'an'da Ne Aradiniz Da Bulamadiniz? 41 Toplumda Allah'in Dini Yerine "Karma? Dinler Tercih Edilmektedir. Siz Hangi Dini Seçtiniz?42 "Kur'an Bize Yeter? Üzerine Yapilan Tartismalar43 Sirk Kosmanin Temel Nedeni, Allah'a Olan Güvensizliktir44 Imanlarina Zulüm Bulastirmayanlar Ancak Güvendedir 45 Haddini Bilmek, Insan Olmanin Temel Sartidir46 Hakikat, Batini Yollarla Ögrenilebilir Mi? 47 Din Üzerinden Yapilan Zulümler48 Zulüm Devam Ediyorsa, Tövbe ve Helallesme Anlamsizdir49 Gençlik Niçin Islam'a Mesafelidir? (Enes Kara ve benzer durumlar üzerine)50 "Kabir Ehlinden Yardim Isteyiniz?! "Allah Ile Beraber Baska Bir Ilah! Öyle MI??51 Kimin Isigiyla Nurlaniyorsunuz?52 Hangi Unsurlar Sirke Götürür?53 Islam, Kisi Odakli Degil, Ilke Odakli Bir Sistemdir 54 Kur'an'in Dogru Anlasilmasina Yönelik Sorun, Zihniyet Sorunudur55 Erdemli Toplum Nasil Olusur?56 Islam’da Ilkeler Kadim ve Bakidir, Içtihat Ise Hadis ve Konjonktureldir57 Siyaseti Dinlestirmek ve Dini Siyasallastirmak Üzerine?58 Sünnete Kimler Daha Baglidir?59 Ehl-i Sünnet Bir Koalisyondur; Homojen Bir Yapi Degildir60 Aliya Izzetbegoviç’i Mütefekkir Kilan Faktörler61 Allah Hakkinda Delilsiz Konusmak, Ona Iftira Atmaktir62 Resulullah As’dan Sonra Yasanan Hadiseler, Onun Mesajini (Yolunu) Degistirmistir/Saptirmistir -2-63 Resulullah As’dan Sonra Yasanan Hadiseler, Onun Mesajini (Yolunu) Degistirmistir/Saptirmistir -1-64 Hak Gaspi, Ibadetlerin Kazancini Tüketir65 Ahlakin Sarti Kaçtir?66 Her Iyi Müslüman, Ayni Zamanda Iyi Insandir67 Kurban Ibadetini (Kurban Etmeden!) Dogru anlamak -2- 68 Hayvanlar Ihtiyaç Üzerine Kesilir; Gelenege Kurban Edilemez -1-69 Kur’an’in Hükümlerinde Tahrifat Yapmak, ?Dine Karsi Din? Uydurmaktir -6-70 Kur’an’in Hükümlerinde Tahrifat Yapmak, ?Dine Karsi Din? Uydurmaktir -5-71 Dinde Tahrifat Yapmak, Apaçik Bir Bühtandir -4-72 Dinde Tahrifat Yapmak, Apaçik Bir Günahtir -3-73 Dinleri Ile Ilgili Uydurduklari Kendilerini Aldatmisti -2-74 Dinleri Ile Ilgili Uydurduklari Kendilerini Aldatmisti -1-75 Insan Hayatinin Güvencesi Kisastir76 Insanca Yasamanin Ön Kosulu, Nesil Emniyetidir77 Er Kisi Niyetine78 Buhari’nin ?Camiu’s-Sahih? Adli Eserinin, Kur’an’la Esitlenmesi Çabalari Üzerine79 Akilla Temellendirilmeyen Iman, Koftur -2-80 Vahiy ve Akilla Temellendirilmeyen Iman, Koftur -1-81 Güçlünün Yaninda Yer Almak82 Mesafe, Maske ve Temizlik Sadece Coronavirüse Karsi Degil83 Müslümanlar Kimlik Krizi Mi Yasiyor; Yoksa Sahte Kimlik Mi Tasiyor?84 Ibn Rüsd Müktesebatinin Temeli Akildir85 Imam Gazali’yi Dogru Anlamak86 Bilim Gelistikçe Din Tasavvuru Da Degisir87 Dava Sahipleri Nerdesiniz? 88 Sahitlik, (Sehitlik), Hak ve Adaletin Gerçeklesmesi Içindir89 Görevimiz ?Iman Sorgulamak? Degil, Zulmü Sorgulamaktir90 Kaluu Bela Allah Ile Ahitlesmektir. Bakin Nasil!91 Zekât Kurumunun Güncellenmesi (6)92 Zekât Kurumunun Güncellenmesi (5)93 Zekât Kurumunun Güncellenmesi (4)94 Zekât Kurumunun Güncellenmesi (3)95 Zekât Kurumunun Güncellenmesi (2)96 Zekât Kurumunun Güncellenmesi (1)97 Dini 21. Asrin Akliyla Anlamak / Yorumlamak
YORUMLAR
YENİ YORUM YAP
güvenlik Kodu
EDİTÖRDEN
Bizimle sosyal ağlarda bağlantı kurun!