Vahiy ve Akilla Temellendirilmeyen Iman, Koftur -1-

Bu haftaki makalemi akil-iman iliskisine tahsis etmek üzere planladim. Yazima baslamadan, televizyon programlarindan tanidigim...
Vahiy ve Akilla Temellendirilmeyen Iman, Koftur -1-
Beşir İSLAMOĞLU
Beşir İSLAMOĞLU
Eklenme Tarihi : 9.05.2021
Okunma Sayısı : 1169

Bu haftaki makalemi akil-iman iliskisine tahsis etmek üzere planladim. Yazima baslamadan, televizyon programlarindan tanidigim ve begeni ile izledigim Vahdettin Ince’nin “kocakari itikadi” basligiyla bir yazisi sosyal medyada karsima çikti. “Tevafuk oldu” diyerek yaziyi okudum.

Vahdettin Ince, yazisinin ana fikrini son cümlesinde söyle belirtmektedir: “Kocakari itikadi”, kocakarilarin inandiklari her seye inanmak demek degildir; inandigin seye onlar gibi inanmaktir.”

Bu son cümlesini söylemeden önce de söyle demektedir: “Bir çok Islam aliminin, özellikle kelam ve felsefe alaninda eserler veren ve rakipleriyle cerbezeli tartismalara giren alimlerin son günlerinde geçmiste savunduklari fikirlerinden pisman olduklari ve “kocakari itikadi”ni benimsedikleri rivayet edilir. Bu rivayetleri hep kuskuyla karsilardim.

…Ta ki su korona belasi kapiyi bize kapattirana kadar…”

Yazi okundugunda, Vahdettin Hoca’nin da “Kocakari itikadi”na teslim oldugu açikça görülecektir.

Açikça belirtmek isterim ki tarihi süreç içerisinde bazi ulemanin hayatlarinin sonuna dogru her seyden vaz geçip “Kocakari itikadi” denilen itikadi benimsemesi, söz konusu bu itikadin dogru bir itikat oldugunu asla göstermez. Sahih bir itikadi, gelenekten, atalardan ve kocakarilardan degil, Allah’in bize ögrettigi ayetlerden ögrenmekle mükellefiz. Birileri hayati boyunca dile getirdigi fikirlerinden, yaptigi zikzaklardan ve bir türlü içine sindiremedigi malumattan rahatsizlik duyarak “gerisin geriye” dönebilir veya yasadigi çeliskili hayattan tat alamayabilir; ama bu tutum, hiçbir sekilde onlari hakli kilamaz. 

Vahdettin Hoca, “Kocakari itikadi”, kocakarilarin inandiklari her seye inanmak demek degildir; inandigin seye onlar gibi inanmaktir” diyor. “Onlar gibi inanmak” dedigi husus, herhalde “onlar gibi teslimiyet gösterelim” demek istemektedir; ancak kabul etmek gerekir ki “teslimiyet” gösterilen kocakari itikadi, öyle masum ve makul bir inanç degil, aksine beraberinde sorunlar tasimaktadir. Niçin, derseniz?

Her seyden önce itikat/iman, asla belirsizlik kabul etmez; ilme ve kanita dayanmasi lazim. Kisi, kime ve neye inandigini adi gibi bilmesi ve asla kuskuya düsmemesi gerekir. Bunu da ancak Allah’in ayetlerinden ögrenebilir. Mesela Allah inanci, yüzlerce ayette bütün açikligiyla ögretilmektedir. Eger “Kocakari itikadi” denilen itikat ile bu is olsaydi -ki o itikat, bilgisiz ve bilinçsiz ve kof bir itikattir- Allah, kendisini yüzlerce ayette anlatmazdi. Demek ki bir seye/varliga teslim olmak yetmiyor; hangi seye/varliga inaniyorsak, onu bütün ayrintilariyla bilmemiz ve kusku duymadan kabullenmemiz gerekir.

Yine, konuyla ilgili sikça dile getirilen bir diger husus da “dini en az bilenlerin, daha dindar olduklari” ile ilgili kanaatin bulunmasidir. 

Peki, bu fikir nereden çikti, neden kaynaklanmaktadir?

Sebep: Bazi Ilahiyat diplomasina sahip olanlarin, ibadetlere karsi lakayt davranmis olmalari.

Sonuç: “Ilahiyatçilar (dini bilenler) böyle lakayt davraniyorlarsa, az bilip onunla amel etmek daha iyidir.”

Hatta bazi kimseler, “genellikle çok bilenler sapitiyor, seytan da çok biliyordu; ama amel etmiyordu” veya “benim ninemin itikadi Ilahiyat profesöründen daha güçlüdür” diyerek, az bilmenin daha kiymetli oldugunu vurgulamaktadirlar.

Yüksek sesle belirtmek isterim ki hem “kocakari itikadi” hem de “az bilmenin daha kiymetli oldugu” varsayimi, Kur’an tarafindan asla onay almaz. Müminler için mutlak dogru ölçü ve referans Kur’an olduguna göre, Kur’an’in onaylamadigi bu temelsiz varsayimlari ciddiye alamayiz. Kur’an, bastan sona ilme, akla, tefekküre, tedebbüre yer vermektedir. Yüzlerce ayette ilme/bilmeye, akli kullanmaya, tefekküre atif yapilmakta ve alternatif fikirler ortaya atanlarin, fikirlerini kanitlamalarini istemektedir.

Kur’an, bilenlerle bilmeyenlerin kesinlikle bir olmayacagini, kendi hakikatlerini kavrayanlarin ve kendisine hakkiyla saygi duyanlarin ancak alimler oldugunu, dolayisiyla bilmeyenlerin zikir ehline (ilim ehline, alimlere) sormasi gerektigini açikça vurgulamistir.

Yine Kur’an, ilmi dikkate almayip zanlariyla hareket edenleri ve bilgisizce tartisanlari uyarirken, kendilerine ilim verilenlerin ve ilimde derinlesenlerin derecelerini yükselttigini belirtmektedir.

Ayrica Kur’an, bilgisizce hareket edenleri “cahiliye” olarak nitelerken, buna karsilik “Rabbim, ilmimi arttir!” diye Allah’a yakarmamizi ögütlemektedir.

Nebi as da “alimler peygamberlerin varisleridir” buyurarak, ilmin ne derece önemli oldugunu belirtmistir.

Kur’an mesaji bakimindan bütün bunlarin, (akli kullanmanin, tefekkürün, hikmetin, bilginin ve bilme faaliyetinin), ne kadar önemli oldugu ayan beyan ortada dururken, alternatif iman provalariyla hakikate varmak mümkün degildir. Dolayisiyla ilim olmadan, akil kullanilmadan, “iman akilla temellendirilmeden” iyi/saglam bir imana sahip ve iyi/muttaki bir Müslüman olamayacagimizi bilmemiz gerekir.

“Imani akilla temellendirilme” mevzusu müminler için hayati bir öneme haiz oldugu için, bu mevzuyu bir sonraki yazimizda ayetlerin isiginda sürdürmeye devam edecegiz, insallah!

Selam ve Muhabbetlerimle…

(Bu yazida yer alan fikirler yazara aittir. Hikmet Akademisi’nin bakis açisini yansitmayabilir.)

 

YAZARA AİT BÜTÜN YAZILAR
1 KUR’AN, MESAJLARINI EVRENSEL İLKELER ÜZERİNDEN VERİR2 MÜSLÜMANLARIN EVREN/VARLIK TASAVVURU3 İman Bir İddiadır,İspat İster4 KİME KULLUK EDİYORSANIZ, İMANINIZ ONADIR5 Fazlurrahman Paradigması6 MÜŞKİL AYETLER, ANCAK TE’VİLLE ANLAŞILIR.7 Çağın Dini Konuları Mezheplere Havale Edilemez8 KİTAB’I, KİTAP’TAN ÖĞRENME ZARURETİ9 BİLİM GELİŞTİKÇE, DİN TASAVVURU DA DEĞİŞİR10 Resu ve Kitap ile İlgili Bitmeyen Münakaşalar11 MÜSLÜMANLAR CEHENNEME GİRİP TEKRAR ÇIKACAK MI?12 ESKİ ÇAĞLARIN TASAVVURU İLE KUR’AN ANLAŞILMAZ13 KUR’AN’IN DOĞRU ANLAŞILMASINDA MECAZ, TEŞBİH VE TEMSİLİN ÖNEMİ14 Müslüman Geçinenler Nerelerde Yanlış Yaptı?15 Kitle Kültürü Manipülasyondur16 MUHAMMED AS’IN GERÇEK SÜNNETİNİ/YOLUNU, ANCAK KUR’AN’DAN ÖĞRENEBİLİRİZ17 Sorun Dindemi, Dini Yanlış Anlamadamı?18 ALLAH TASAVVURUMUZ, DİN ANLAYIŞIMIZI BELİRLER19 KUR’AN BEŞ TEMEL ÜZERİNE BİNA EDİLMEKTEDİR20 İNSAN OLMANIN ÖLÇÜSÜ,AHLAKTIR.21 GECEYI KADIR YAPAN KURANDIR22 INSAN OLMAK ISTIKAMET ÜZERE OLMAKTIR23 Hesap Vakti Yakindir; Ölümle Baslar24 Seytan Neyimiz Olur?25 Musa (as) Ile Bir Kul Yolculugunda Verilen Mesaj26 Harut Ve Marut Kissasinda Verilen Mesaj27 Cinlerin Mitlestirilmesi (5) 28 Cinlerin Insan Anlaminda Kullanilmasi (4)29 Ayetler Baglaminda Cin Kavrami (3)30 Cin Kavramini Hurafelerden Arindirmak (2)31 Ins ve Cin Terkibi Ne Demektir? (1)32 Tasavvuf Ilmi Ve Tarikat Dinciligi (2)33 Tasavvuf Ilmi Ve Tarikat Dinciligi (1)34 Insani Kölelestirmek En Agir Suçtur 35 Dua-Kader-Imtihan Iliskisi (Dua kaderi degistirir mi?) 36 Elestirilerde En Büyük Sorun, Ahlaksizliktir37 Kitap'i Dogru Tanimak38 Illet/Sebepler Degistiginde Hükümler De Degisir39 Kurban Sadakasinin Güncellenmesi Zorunludur40 Hac Ibadetini Güncellemek, Zarurettir Haccin Vakti (Hac Aylari)41 Hac Ibadetini Güncellemek, Zarurettir 42 Din Ögrenmede Kistas Nedir?43 Kur' an-i Reyi Ile Tefsir Edenler Kafir Olur Mu?44 Tenkit, Bir Tezin Dogrulugu Için Zaruridir; Ancak Cedele Dönüstürülmemelidir45 Dava, Hakka Riayet Etmekle Kazanilir46 Geceyi Kadir Yapan, Kur'an'dir47 Salatin, Namazla Iliskisi Üzerine?48 Kur'an'in Maksat ve Misyonu, Sorun Çözmektir49 Kur'an'da Ne Aradiniz Da Bulamadiniz? 50 Toplumda Allah'in Dini Yerine "Karma? Dinler Tercih Edilmektedir. Siz Hangi Dini Seçtiniz?51 "Kur'an Bize Yeter? Üzerine Yapilan Tartismalar52 Sirk Kosmanin Temel Nedeni, Allah'a Olan Güvensizliktir53 Imanlarina Zulüm Bulastirmayanlar Ancak Güvendedir 54 Haddini Bilmek, Insan Olmanin Temel Sartidir55 Hakikat, Batini Yollarla Ögrenilebilir Mi? 56 Din Üzerinden Yapilan Zulümler57 Zulüm Devam Ediyorsa, Tövbe ve Helallesme Anlamsizdir58 Gençlik Niçin Islam'a Mesafelidir? (Enes Kara ve benzer durumlar üzerine)59 "Kabir Ehlinden Yardim Isteyiniz?! "Allah Ile Beraber Baska Bir Ilah! Öyle MI??60 Kimin Isigiyla Nurlaniyorsunuz?61 Hangi Unsurlar Sirke Götürür?62 Islam, Kisi Odakli Degil, Ilke Odakli Bir Sistemdir 63 Kur'an'in Dogru Anlasilmasina Yönelik Sorun, Zihniyet Sorunudur64 Erdemli Toplum Nasil Olusur?65 Islam’da Ilkeler Kadim ve Bakidir, Içtihat Ise Hadis ve Konjonktureldir66 Siyaseti Dinlestirmek ve Dini Siyasallastirmak Üzerine?67 Sünnete Kimler Daha Baglidir?68 Ehl-i Sünnet Bir Koalisyondur; Homojen Bir Yapi Degildir69 Aliya Izzetbegoviç’i Mütefekkir Kilan Faktörler70 Allah Hakkinda Delilsiz Konusmak, Ona Iftira Atmaktir71 Resulullah As’dan Sonra Yasanan Hadiseler, Onun Mesajini (Yolunu) Degistirmistir/Saptirmistir -2-72 Resulullah As’dan Sonra Yasanan Hadiseler, Onun Mesajini (Yolunu) Degistirmistir/Saptirmistir -1-73 Hak Gaspi, Ibadetlerin Kazancini Tüketir74 Ahlakin Sarti Kaçtir?75 Her Iyi Müslüman, Ayni Zamanda Iyi Insandir76 Kurban Ibadetini (Kurban Etmeden!) Dogru anlamak -2- 77 Hayvanlar Ihtiyaç Üzerine Kesilir; Gelenege Kurban Edilemez -1-78 Kur’an’in Hükümlerinde Tahrifat Yapmak, ?Dine Karsi Din? Uydurmaktir -6-79 Kur’an’in Hükümlerinde Tahrifat Yapmak, ?Dine Karsi Din? Uydurmaktir -5-80 Dinde Tahrifat Yapmak, Apaçik Bir Bühtandir -4-81 Dinde Tahrifat Yapmak, Apaçik Bir Günahtir -3-82 Dinleri Ile Ilgili Uydurduklari Kendilerini Aldatmisti -2-83 Dinleri Ile Ilgili Uydurduklari Kendilerini Aldatmisti -1-84 Insan Hayatinin Güvencesi Kisastir85 Insanca Yasamanin Ön Kosulu, Nesil Emniyetidir86 Er Kisi Niyetine87 Buhari’nin ?Camiu’s-Sahih? Adli Eserinin, Kur’an’la Esitlenmesi Çabalari Üzerine88 Akilla Temellendirilmeyen Iman, Koftur -2-89 Vahiy ve Akilla Temellendirilmeyen Iman, Koftur -1-90 Güçlünün Yaninda Yer Almak91 Mesafe, Maske ve Temizlik Sadece Coronavirüse Karsi Degil92 Müslümanlar Kimlik Krizi Mi Yasiyor; Yoksa Sahte Kimlik Mi Tasiyor?93 Ibn Rüsd Müktesebatinin Temeli Akildir94 Imam Gazali’yi Dogru Anlamak95 Bilim Gelistikçe Din Tasavvuru Da Degisir96 Dava Sahipleri Nerdesiniz? 97 Sahitlik, (Sehitlik), Hak ve Adaletin Gerçeklesmesi Içindir98 Görevimiz ?Iman Sorgulamak? Degil, Zulmü Sorgulamaktir99 Kaluu Bela Allah Ile Ahitlesmektir. Bakin Nasil!100 Zekât Kurumunun Güncellenmesi (6)
YORUMLAR
YENİ YORUM YAP
güvenlik Kodu
EDİTÖRDEN
Bizimle sosyal ağlarda bağlantı kurun!