Ehl-i Sünnet Bir Koalisyondur; Homojen Bir Yapi Degildir

Ehl-i Sünnet (ES) kavrami, -kök anlami olarak- ?sünnete uyanlar? anlaminda kullanilmis olsa da realitede farkli bir anlam kazanmistir...
Ehl-i Sünnet Bir Koalisyondur; Homojen Bir Yapi Degildir
Beşir İSLAMOĞLU
Beşir İSLAMOĞLU
Eklenme Tarihi : 16.11.2021
Okunma Sayısı : 1193

Ehl-i Sünnet (ES) kavrami, -kök anlami olarak- “sünnete uyanlar” anlaminda kullanilmis olsa da realitede farkli bir anlam kazanmistir. Dolayisiyla Ehl-i sünneti, tarihi süreçte “çogunlugu bir arada tutan yapi” veya “çogunlugun sürdürdügü Müslümanlik” olarak tanimlamak daha isabetli olacaktir.

Bilindigi gibi, Resulullah as’dan sonra Islam dinine mensup onlarca firka, hizip, mezhep ortaya çikti. Söylem ve metotlari farkli olsa da hepsi de Kur’an ve sünnete tabi olduklarini dile getirdiler; ancak belirtmeliyim ki realitede hiç te öyle olamadilar. Dolayisiyla, Resulullah’in sünnetini, gerçek anlamda kim veya kimlerin takip ettigi ancak hesap gününde anlasilacaktir.

Ehl-i Sünnet (ES) kavrami ilk defa hicri 2. asirdan (bazilarina göre 3. asirdan) itibaren kullanilmaya baslandigi bilinmektedir. Bu kavram, baslangiçta masumane bir niyetle, birligi saglamak ve Müslümanlari bir çati altinda toplamak için kullanilmis olsa da realitede, birlikten ziyade Müslümanlari bölüp parçaladigi ve bir kismini “delalet” kapsamina aldigi rahatlikla görülecektir. Kendilerini ES semsiyesi altinda görenlerin, özellikle akli kullanan Mutezileyi disarida tutmalari ve “firka-i dalle” olarak yaftalamalari, Müslümanlari nasil böldügünü açikça ortaya koymaktadir. 

Baslikta da belirttigimiz gibi, ES homojen (yekpare, standart) bir mezhep degil, mezhepler koalisyonudur. Bu koalisyona baktigimizda fikhi mezhepler olarak kabul edilen Hanefilik, Malikilik, Safiilik ve Hanbelilikten; kelami mezhepler olarak bilinen Esarilik ve Maturidilikten; tasavvufi tarikat olarak bilinen Naksilik ve Kadirilige kadar birçok firka, mezhep ve tarikatin yer aldigini görürüz. Hatta sayilan bu mezhep ve tarikatlarin bir dizi alt gruplari vardir ki onlar da bütünüyle ES kapsamina alinmistir.

ES dünyasinda o kadar irili ufakli firka, hizip, mezhep, tarikat, imam, müçtehit, filozof, seyh vs. var ki bunlarin her alanda fikirlerinin örtüstügünü söylemek mümkün degildir. Kendilerini ehl-i rey (akilci) olarak kabul edenler ile kendilerini ehl-i hadis (rivayetçi) kabul edenlerin –büyük oranda- ne metotlari, ne meselelere yaklasimlari, ne de içtihatlari örtüsmektedir. Fikih agirlikli çalisanlarin nispeten ortak yönleri vardir ve ayni çati altinda bulunmalari nispeten uygundur; lakin Cüneyd Bagdadi, Ibni Arabi, A. Kadir Geylani gibi mutasavviflar ile Farabi, Ibni Rüsd gibi filozoflarin ES çatisi altinda bulunmalari anlasilir gibi degildir. Haydi diyelim ki yelpazeyi genis tuttuk ve ortak kelime olan “La ilahe illallah” semsiyesi altinda bulusturduk; peki niçin digerleri ES semsiyesinin disinda birakildi?

Mesela, sormak lazim! Bu koalisyonda, hadisçiler tarafindan “hadis inkarcisi ve murci” kabul edilen Ebu Hanife’ye yer var da hocasi kabul edilen imam Cafer es-Sadik’a niye yer yok?

Yine, metot olarak akla yer veren ve Ebu Hanife’nin çizgisini gelistirerek sürdüren Imam Maturidi’ye yer var da onun gibi meselelerin çözümünde akli önceleyen Mutezile alimlerine niye yer yok?

Bir baska ifadeyle, kapsami genislettirilerek sert tartismalara, tekfir ve sirke sebebiyet veren kimi kelami, fikhi ve tasavvufi konulara yer var da meselelerin çözümünde akli merkeze alan yapilara niye yer yok?

Evet, Ehl-i Sünnetin içindeki çekismeleri görmezlikten gelmek mümkün degildir. Hanefi-Maturidi çizgisiyle Hanbeli-Selefi çizgisi yöntem ve kaynak bakimdan oldukça farklidir. Zaten farkli düsünce ve kaynaklara mensup müçtehitlerin tarihi süreç içerisinde birbirleriyle olan çekismeleri ayyuka çikmisti. Tabi ki her konuda herkesin ayni fikirde olmasi ve ayni sonuçlarda bulusmasi beklenemez; ancak ayni koalisyonda yer alanlarin en azindan temel meselelerde ayni görüste olmalari beklenir.

Hülasa, kabul etmek gerekir ki ES koalisyonu, bazi konularda ittifak halinde olsa da çogu konularda ihtilaf halindedirler. Birbirleriyle tartismalari ve çekismeleri unutulacak gibi degildir. Tabi ki en dogru olani bulup sürdürmek için birbirleriyle müzakere halinde olmalari, yanlislara karsi müspet elestiriler yapmalari dogaldir; ancak Maalesef, ES semsiyesi altinda bulunan sahis ve ekollerin bir kismi, birbirlerine karsi “müspet” anlamda bir yaklasim içinde olamadilar. Birbirlerine agir hakaretler yaptilar ve birbirlerini hak edilmeyen isimlerle yaftaladilar.

Esasen böyle sun’i bir koalisyon/birliktelik bastan beri sorunluydu. Kimler bunun kararini verdi? Tarafsiz bir yüksek istisare kurulu mu olusturuldu? Hangi kriterler esas alindi? Bunlarin yaniti yok. Esasen böyle bir olusuma ES’e gerek yoktu. Zaten dinin sahibi olan Allah, dinin adini “Islam”, bu dini kabul edenlere de “Müslüman” adini vermisti. Illa birlestirici yeni bir isim kullanilacak ise, “ehl-i Islam” ismi kullanilmaliydi ve tüm Müslüman sahsiyet ve ekoller Ehl-i Islam çatisi altinda yer almaliydi. 

Maalesef bu isim kullanilmadi; zira isin temelinde yatan dinamikler siyasiydi. Halife seçiminde zaten bu ayriliklarin temeli atilmisti. O günkü “derin devlet”in kimleri dislayacagi belliydi. Onlardan biri, kendilerini “ehl-i beyt” olarak tanimlayan ve daha sonra “Sia” adini alan grup, digeri de akli merkeze alarak “uyduruk” rivayetleri ret eden, analitik düsünen, bilimle ugrasan, her yaptiklarina “evet” demeyen ve muhalefette kalan Mutezile idi.

Evet, Sünnilik ile Siilik tamamen siyasi hareketlerdir. Maalesef, siyaset (yönetme arzusu) Müslümanlari birbirinden uzaklastirmis, bölüp parçalamis ve agir faturalar ödemelerine neden olmustur. Halen de –geregi gibi yapilmadigindan- bölüp parçalamaya devam etmektedir.

Netice itibariyle belirtmek isterim ki ne maksatla kurulmus olursa olsun, Ehl-i sünnet semsiyesini terk etmek, onun yerine tüm Müslümanlari kapsayan “Ehl-i Islam” çatisi altinda toplamak zaruret haline gelmistir. Dünya Müslümanlari farkli cografyalarda, farkli idareler altinda yasamis olsalar da ve farkli fikirlere sahip olsalar da birbirlerini kardes olarak görmeleri, ideolojik yaklasimlari terk ederek güç birligi yapamalari, yeni bir vizyonla kalkinmaya (ihyaya) önem vermeleri arzulanan bir durumdur. Güç birligine ve kalkinmaya önem vermedikleri sürece ezilmislikten ve emperyalistlere boyun egmekten kurtulamazlar.

“Hep birlikte Allah’in ipine (Kur’an’a) simsiki sarilin; bölünmeyin!”

“Dinlerini parça parça edip gruplara ayrilanlar var ya senin onlarla hiçbir iliskin yoktur. Onlarin isi Allah’a kalmistir.” (Enam 159)

(NOT: Ehl-i sünnet üzerinde konusmaya devam edecegiz insallah…)

Selam ve muhabbetlerimle… Besir ISLAMOGLU

(Bu yazida yer alan fikirler yazara aittir. Hikmet Akademisi’nin bakis açisini yansitmayabilir.)

YAZARA AİT BÜTÜN YAZILAR
1 KUR’AN, MESAJLARINI EVRENSEL İLKELER ÜZERİNDEN VERİR2 MÜSLÜMANLARIN EVREN/VARLIK TASAVVURU3 İman Bir İddiadır,İspat İster4 KİME KULLUK EDİYORSANIZ, İMANINIZ ONADIR5 Fazlurrahman Paradigması6 MÜŞKİL AYETLER, ANCAK TE’VİLLE ANLAŞILIR.7 Çağın Dini Konuları Mezheplere Havale Edilemez8 KİTAB’I, KİTAP’TAN ÖĞRENME ZARURETİ9 BİLİM GELİŞTİKÇE, DİN TASAVVURU DA DEĞİŞİR10 Resu ve Kitap ile İlgili Bitmeyen Münakaşalar11 MÜSLÜMANLAR CEHENNEME GİRİP TEKRAR ÇIKACAK MI?12 ESKİ ÇAĞLARIN TASAVVURU İLE KUR’AN ANLAŞILMAZ13 KUR’AN’IN DOĞRU ANLAŞILMASINDA MECAZ, TEŞBİH VE TEMSİLİN ÖNEMİ14 Müslüman Geçinenler Nerelerde Yanlış Yaptı?15 Kitle Kültürü Manipülasyondur16 MUHAMMED AS’IN GERÇEK SÜNNETİNİ/YOLUNU, ANCAK KUR’AN’DAN ÖĞRENEBİLİRİZ17 Sorun Dindemi, Dini Yanlış Anlamadamı?18 ALLAH TASAVVURUMUZ, DİN ANLAYIŞIMIZI BELİRLER19 KUR’AN BEŞ TEMEL ÜZERİNE BİNA EDİLMEKTEDİR20 İNSAN OLMANIN ÖLÇÜSÜ,AHLAKTIR.21 GECEYI KADIR YAPAN KURANDIR22 INSAN OLMAK ISTIKAMET ÜZERE OLMAKTIR23 Hesap Vakti Yakindir; Ölümle Baslar24 Seytan Neyimiz Olur?25 Musa (as) Ile Bir Kul Yolculugunda Verilen Mesaj26 Harut Ve Marut Kissasinda Verilen Mesaj27 Cinlerin Mitlestirilmesi (5) 28 Cinlerin Insan Anlaminda Kullanilmasi (4)29 Ayetler Baglaminda Cin Kavrami (3)30 Cin Kavramini Hurafelerden Arindirmak (2)31 Ins ve Cin Terkibi Ne Demektir? (1)32 Tasavvuf Ilmi Ve Tarikat Dinciligi (2)33 Tasavvuf Ilmi Ve Tarikat Dinciligi (1)34 Insani Kölelestirmek En Agir Suçtur 35 Dua-Kader-Imtihan Iliskisi (Dua kaderi degistirir mi?) 36 Elestirilerde En Büyük Sorun, Ahlaksizliktir37 Kitap'i Dogru Tanimak38 Illet/Sebepler Degistiginde Hükümler De Degisir39 Kurban Sadakasinin Güncellenmesi Zorunludur40 Hac Ibadetini Güncellemek, Zarurettir Haccin Vakti (Hac Aylari)41 Hac Ibadetini Güncellemek, Zarurettir 42 Din Ögrenmede Kistas Nedir?43 Kur' an-i Reyi Ile Tefsir Edenler Kafir Olur Mu?44 Tenkit, Bir Tezin Dogrulugu Için Zaruridir; Ancak Cedele Dönüstürülmemelidir45 Dava, Hakka Riayet Etmekle Kazanilir46 Geceyi Kadir Yapan, Kur'an'dir47 Salatin, Namazla Iliskisi Üzerine?48 Kur'an'in Maksat ve Misyonu, Sorun Çözmektir49 Kur'an'da Ne Aradiniz Da Bulamadiniz? 50 Toplumda Allah'in Dini Yerine "Karma? Dinler Tercih Edilmektedir. Siz Hangi Dini Seçtiniz?51 "Kur'an Bize Yeter? Üzerine Yapilan Tartismalar52 Sirk Kosmanin Temel Nedeni, Allah'a Olan Güvensizliktir53 Imanlarina Zulüm Bulastirmayanlar Ancak Güvendedir 54 Haddini Bilmek, Insan Olmanin Temel Sartidir55 Hakikat, Batini Yollarla Ögrenilebilir Mi? 56 Din Üzerinden Yapilan Zulümler57 Zulüm Devam Ediyorsa, Tövbe ve Helallesme Anlamsizdir58 Gençlik Niçin Islam'a Mesafelidir? (Enes Kara ve benzer durumlar üzerine)59 "Kabir Ehlinden Yardim Isteyiniz?! "Allah Ile Beraber Baska Bir Ilah! Öyle MI??60 Kimin Isigiyla Nurlaniyorsunuz?61 Hangi Unsurlar Sirke Götürür?62 Islam, Kisi Odakli Degil, Ilke Odakli Bir Sistemdir 63 Kur'an'in Dogru Anlasilmasina Yönelik Sorun, Zihniyet Sorunudur64 Erdemli Toplum Nasil Olusur?65 Islam’da Ilkeler Kadim ve Bakidir, Içtihat Ise Hadis ve Konjonktureldir66 Siyaseti Dinlestirmek ve Dini Siyasallastirmak Üzerine?67 Sünnete Kimler Daha Baglidir?68 Ehl-i Sünnet Bir Koalisyondur; Homojen Bir Yapi Degildir69 Aliya Izzetbegoviç’i Mütefekkir Kilan Faktörler70 Allah Hakkinda Delilsiz Konusmak, Ona Iftira Atmaktir71 Resulullah As’dan Sonra Yasanan Hadiseler, Onun Mesajini (Yolunu) Degistirmistir/Saptirmistir -2-72 Resulullah As’dan Sonra Yasanan Hadiseler, Onun Mesajini (Yolunu) Degistirmistir/Saptirmistir -1-73 Hak Gaspi, Ibadetlerin Kazancini Tüketir74 Ahlakin Sarti Kaçtir?75 Her Iyi Müslüman, Ayni Zamanda Iyi Insandir76 Kurban Ibadetini (Kurban Etmeden!) Dogru anlamak -2- 77 Hayvanlar Ihtiyaç Üzerine Kesilir; Gelenege Kurban Edilemez -1-78 Kur’an’in Hükümlerinde Tahrifat Yapmak, ?Dine Karsi Din? Uydurmaktir -6-79 Kur’an’in Hükümlerinde Tahrifat Yapmak, ?Dine Karsi Din? Uydurmaktir -5-80 Dinde Tahrifat Yapmak, Apaçik Bir Bühtandir -4-81 Dinde Tahrifat Yapmak, Apaçik Bir Günahtir -3-82 Dinleri Ile Ilgili Uydurduklari Kendilerini Aldatmisti -2-83 Dinleri Ile Ilgili Uydurduklari Kendilerini Aldatmisti -1-84 Insan Hayatinin Güvencesi Kisastir85 Insanca Yasamanin Ön Kosulu, Nesil Emniyetidir86 Er Kisi Niyetine87 Buhari’nin ?Camiu’s-Sahih? Adli Eserinin, Kur’an’la Esitlenmesi Çabalari Üzerine88 Akilla Temellendirilmeyen Iman, Koftur -2-89 Vahiy ve Akilla Temellendirilmeyen Iman, Koftur -1-90 Güçlünün Yaninda Yer Almak91 Mesafe, Maske ve Temizlik Sadece Coronavirüse Karsi Degil92 Müslümanlar Kimlik Krizi Mi Yasiyor; Yoksa Sahte Kimlik Mi Tasiyor?93 Ibn Rüsd Müktesebatinin Temeli Akildir94 Imam Gazali’yi Dogru Anlamak95 Bilim Gelistikçe Din Tasavvuru Da Degisir96 Dava Sahipleri Nerdesiniz? 97 Sahitlik, (Sehitlik), Hak ve Adaletin Gerçeklesmesi Içindir98 Görevimiz ?Iman Sorgulamak? Degil, Zulmü Sorgulamaktir99 Kaluu Bela Allah Ile Ahitlesmektir. Bakin Nasil!100 Zekât Kurumunun Güncellenmesi (6)
YORUMLAR
Mahmut Balci
16.11.2021 20:31

Rabbimizin " ... O, sizi seçti ve bu kitapta ve daha önceki kitaplarda Müslüman ismini verdi..." (Hac; 78) "Allah'a çagiran, Salih amel isleyen ve ben Müslümanlardanim diyen kisiden daha güzel sözlü kim vardir" (Fussilet; 33) Tesekkürler Besir Hocam, yüregine saglik...

YENİ YORUM YAP
güvenlik Kodu
EDİTÖRDEN
Bizimle sosyal ağlarda bağlantı kurun!