Politikacı, göçmen ve şair

Şehirlerimizin kimliksizliğe doğru sürüklendiği bir gidişat, kimilerince neoliberalizmin saldırgan küreselciliğine yorulabilir.
Politikacı, göçmen ve şair
Ümit AKTAS
Ümit AKTAS
Eklenme Tarihi : 16.09.2023
Okunma Sayısı : 556

Politikacı, göçmen ve şair

Şehirlerimizin kimliksizliğe doğru sürüklendiği bir gidişat, kimilerince neoliberalizmin saldırgan küreselciliğine yorulabilir.

Doğrudur. Belki çok da farkına varmadığımız, varsak da umursamadığımız bir mekanikleşme ve yapaylık, akıllı şehirler palavrasının aldatıcılığıyla ruhlarımızı işgal etmekte.

Ruhlarımız derken, şehri, yani mekânı, dahası bir mekânda yaşadığına dair bilinci olmayanın ruhu olur mu? 

Bu yüzden midir bilemem ama son sıralarda Hacı Bayram Veli'nin ölümsüz dizelerini yâd edip durmaktayım:

Ben bir ulu şara vardım
Ol şarı yapılır buldum
Ben dahi orda yapıldım
Taşla toprak arasında.


Ahlakın halk/inşa ol(un)makla bu ilgisi, bizim, şahsiyetimizin şehirle, mekânla ilgisini de belirginleştirmekte.

Ne var ki şimdilerde hiçbirimiz kendimizi bir mekânla, şehirle, o şehrin ahlakıyla ahlaklanacak ölçüde özdeşleştirmekte değiliz. Böyle bir sorumluluk duygumuz olmadığı gibi bir aidiyet bağımız da yok.

Mekân, artık bize hayat ve hatta ruh kazandıran bir yer olmaktan ziyade, yollar, satıhlar, parseller ve oralara konuşlandırılan yerleşkelerden, belki biraz da manzaradan ve fiyattan ibaret.  

Çünkü mekânı oluşturan geleneksel kıymetlerimiz; komşular, ağaçlar, bitkiler, hayvanlar, çarşılar, bizi biz yapan ahlaki ustalar giderek önem ve değerlerini kaybettiler ve geride savunmasız, kimliksiz, mekânsız imkânlar bıraktılar.

Şimdilerde herkes o imkânları nasıl sahipleneceklerini konuşmakta ve şehir ancak o ölçekte bir anlam ifade etmekte.Politikacı için şehir bir oy, yatırım, nüfus, yapı ve suç yoğunlaşması; oranın vadettiği imkânlar, cazibe, üleşim ve işbirlikleri de başlıca ilgi alanı.

Şehir ne kadar büyürse, değişirse ve cazibe yaratırsa, politikacının orayı pazarlama imkânı da o denli artacaktır.Ama oradaki her değişim, nüfusun da değişimine, yeniden yapılandırılmasına ve dolayısıyla da şehrin kimliksizleşmesine yol açar.

Bir zamanlar şehri koruyan surlar, sözgelimi İstanbul ya da Diyarbakır'ın surları, şimdilerde tarihsel birer kalıntıdan ibaret.

Surları kadar kültürel sınırlarını da kaybeden şehir sürekli yeni banliyöler icat ederek genişlemekte ve albenili isimlerle adlandırdığı bu eşbiçimli yerleşkeleri şehre eklemekte.

Su havzaları, tarım alanları, ormanlar, kuşların göç yolları, fay hatları; üzerlerine çekilen yapay çizgiler ve dökülen betonlarla hırslı tacirler elinde birer parsele dönüşmekte ve sitelere çevrilmekte.

Sitelerin yerli veya yabancı göçmenleri, bu yapay yerleşkelerde ruhsuz nüfuslar haline getirilirken, şehrin ruhu kadar mekânı da bu saldırgan aceleciliğin elinde berhava edilmekte.

Dolayısıyla bu şehre varan hiç kimse Hacı Bayram Veli gibi taşla toprak arasında inşa olunamayacak, yapılanamayacaktır. H

em bilmekteyiz ki oradaki taş ile toprak, şehrin ruhudur, kavramlar ve şahsiyetlerdir, dil ve estetiktir; ve bunlar, seni kavrayarak yeniden yapılandıracak, ahlaklandıracaktır.

Şimdilerde ise süreç tam da bunun aksi bir yönde, değersizleşme ve yozlaşma yönünde işlemekte.

Dolayısıyla günümüzün şehri, geçmişin kozmopolit nitelikteki evrenselşehrini, yani âleme örnek olacak bir şehir kültürünü ya da ruhunu yayacak bir anlamı ifade etmemekte.

Daha en baştan, belli bir yakınlaşma ve komşuluk hissiyatı yerine ortama yayılan yabancılaşma güdüleriyle aynı yerleşkeye rastgelenler, burada, bir mekân duygusundan yoksunlukları nedeniyle iskân olunamamakta, sükûnete ve selamete kavuşamamakta; bir selamı olsun birbirlerinden esirgemektedirler.

Üstelik buraya yerleşenlerin göçmenliği, göç yollarını işgal ettikleri kuşların bilinci kadar bile bir mekân bilincini haiz değil.

Hürmet, paylaşma, yurtlanma ve aidiyet duygularından yoksun bir yerleşme, markalara ve rakamlara ve ancak bunlarla ifade olunan bir itibara tutkun bir cehalet, kendi geleceğine dair hiçbir manevi kaygıyı taşımamakta.

Şair ise bu parçalanmışlığa baktıkça feryat etse de onun da dili giderek daha bir örselenmekte, yoksullaşmakta ve yabancılaşmakta, direnci ve isyanı zaafa uğramakta, yaratıcı bir oluşumun ahlaki inceliklerinden yoksunlaştığı için anlamsızlaşan kelimeleriyle bu tuhaf şehir ahalisi karşısında bir şiir çığıracak sığasını giderek yitirmektedir.

Mekânsızdır çünkü ve şiir ancak bir mekânın diliyle, terennümüyle, kendiliğindenliğiyle seslenebilir.

Distopikleşmiş şehir, nişlerden, heterotopyalardan, hususileşmiş ve şaire bir sığınak olan mekânlardan da yoksunlaşmaktadır ve çığırından çıkmakta olan bu şehirde şair yalnız ve çatısızdır.

Mekânın ruhunu, yurdunu ararken karşılaştığı hep aynı manzara, aynı işgal araçları ve biçimleri, aynı hoyratlıktır.

Ona mümtaz bir tepesinden bakabileceği aziz İstanbul'un yerinde şimdilerde selfi çekimlerinden fırlamış reklam nesneleri ve tıpkı hoyrat turistlerin ellerinden fırlayan simitleri kapmaya çalışan martılar gibi birer görsel imgeye dönüşmüş karton ve plastik siluetler yer almaktadır.

Yazının  orijinali için bakınız:https://www.indyturk.com/node/660426

*Bu makalede yer alan fikirler yazara aittir ve Hikmet Akademisi'nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.

YAZARA AİT BÜTÜN YAZILAR
1 Egemen bakışın açmazı2 Ezilenlerin çelişkisi3 Sömürgecilik4 Eleştirel özgürlük ve ahlak5 Gösteri Toplumu6 Göçmenler, köylüler ve madenler7 Trajik bir mesele olarak Filistin ve soytarılar8 Taha Abdurrahman9 Sörfçü ve göçebe10 Dayanışma ve kapitalistleşme11 Doğru soruları soramamak12 Göçmenler, kitleler ve linç kültürü13 Filistin direnişi ve sivil itaatsizlik14 Siyasal ahlak15 Fırtına öncesi sessizlik16 Her Dem Yeni Doğarız17 Nükleer silahlanma ve güç zehirlenmesi18 Adalet ve Hakkaniyete Dair19 Yollar ve tarihsicilik20 İhtişam ve sefalet21 İbrahim ve Odysseus22 Yoksullaşma tepkisi, Gazze öfkesi23 VİCDAN MAHKEMESİ24 Yaşama Sevinci25 Heterotopik bir mücadele alanı olarak başörtüsü26 Adaletin dağıtımı, dağıtımın adaleti27 Humeyni, devrim ve velayet-i fakihlik meselesi (2)28 Humeyni, devrim ve velayet-i fakihlik meselesi (1)29 Dilde yurtlanmak (1)30 Fair Play31 Neden32 Siyasal ihtiras33 FİLİSTİN VE HAC34 Sömürgecilik ve maduniyet35 Osmanlı ve cumhuriyet36 KURU OTLAR VE TAŞRA37 Sınırlarda dolaşmak38 İSRAİL39 Gazze'de dile gelen40 Filistin direnişi ve Hamas41 Yeni sömürgecilik42 Savaş ve barış43 Aykırı bir muhafazakâr: Heidegger44 Gandi ve şiddet dışı direniş45 Politikacı, göçmen ve şair46 Nietzsche, Tolstoy ve iyilik47 Trajedinin felsefesi: Dostoyevski ve Nietzsche48 Dini Anarşizim49 Jean Paul Sartre ve özgürlük50 Madunun dili, öfkesidir51 Göçebe tutum52 İttihatçılık ve demokrasi53 Boyun eğmeyen hayalperest: Franz Kafka54 Yollara çıkma vakti55 Müslümanlar, ahlak ve Avrupa56 Islam ve çagdaslik gerilimi57 Islamciligin sagcilasmasi ve ayrilan yollar58 ORUÇLA GELEN59 Pastorallik Fikri ve Raiyetten Insaniyete Dogru Siyaset60 Sessizlik ve Bagis61 Muvahhidden evrensele: Atasoy Müftüoglu (1)62 Paylasma ve Körlük63 Sedat Yenigün Üzerine64 Bayram65 Sorunsallikta Yasamak66 Cahillik67 Bulgur ve Adalet68 Din, Politika ve Felsefe69 20. Yüzyilin Paradigmasi ve Aliya70 Kamusallasma Sikintisi
YORUMLAR
YENİ YORUM YAP
güvenlik Kodu
EDİTÖRDEN
Bizimle sosyal ağlarda bağlantı kurun!